ලී සෙරෙප්පුවෙන් අතීතයට යමු

විවිධ රටවල සිය සම්ප්‍රදායයන්ට අයත් ඇඳුම් තිබෙන්නා සේ පැළඳුම් ද තිබේ. ඒවා බොහොමයක් ඒ ඒ රටවලට ආවේණිකය. මේ කතා කරන්නට යන්නේ ද එවැනි පැළඳුමක් පිළිබඳවය. ක්ලොග් නමින් හඳුන්වන මෙය ලීවලින් සාදන ලද පාවහන් වර්ගයකි. වර්තමානයේ ලී සෙරෙප්පුව විවිධ රටවල විවිධ සංස්කෘතීන්ට අයත් වැසියන් තමන්ගේ ලෙස යොදා ගත්තද එහි නියම උරුමක්කරුවා වන්නේ යුරෝපයයි. ඉන් ද පළමුවරට ලී සෙරෙප්පු පැළඳ ඇවිද්ද බව සාක්ෂි ලැබෙන්නේ නෙදර්ලන්තයෙනි. ලී සෙරෙප්පුවේ අතීතය සොයන්නට නම් ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1230 දක්වා ඈතට ඇවිද යා යුතුයි. එවිට නතර වන නගරය නෙදර්ලන්තයේ ඇම්ස්ටර්ඩෑම් හෝ රොටර්ඩෑම්ය.

අතීත යුරෝපානුවන් ලී සෙරෙප්පු සහ ලී සපත්තු භාවිත කළේ දුගී පන්තිය නිරූපණය කිරීම සඳහා යැයි කියන්නට යම් යම් කරුණු හමුවී තිබේ. ඉන් පළමුවැන්න නම් ලී පාවහන් භාවිත කළ පිරිසෙන් සියයට අනූවක්ම කම්කරුවන් හෝ ගොවියන් වීමයි. ඔවුන් පැළඳි ලී පාවහන් ඔවුන් විසින්ම සකසා ගත් ඒවා වීම විශේෂත්වයකි. තාක්ෂණික ක්‍රමෝපාංග කිසිවක් නොතිබි යුගයක සිය දෑතින්ම නිර්මාණය කරගත් මෙම ලී පාවහන් පසු කාලයේ සාම්ප්‍රදායික හස්ත කර්මාන්තයක් ලෙස ප්‍රසිද්ධියට පත් විය. නමුත් වර්තමානයේ නම් ලී පාවහන් පළඳින්නේ දුගී පන්තියට අයත් වැසියන් නොවන බවට කදිම උදාහරණය, ඩයනා කුමරිය සිය මධුසමය දිනවල පැළඳි ලී පාවහන් යුවළ පසුගියදා ඉතා ඉහළ මිලකට අලෙවි වී තිබිමයි. සාමාන්‍ය භාවිතයේ ඇති ලී පාවහන් වර්ග තුනක් තිබේ. ඉන් පළමුවැන්න සපත්තුවේ ඉහළ කොටස පමණක් ලීයෙන් සාදන ලද ඒවාය. දෙවැන්න සපත්තුවේ පහළ කොටස නොහොත් අඩිය ලීවලින් සාදන ලද ඒවාය. තුන්වැන්න සම්පූර්ණ සපත්තුවම ලීයෙන් සාදන ලද ඒවාය. මෙම සපත්තු වර්ග තුන පළඳින්නේ ඒ ඒ අවස්ථාවන්ට අනුකූල වන පරිදිය. අතීතයේ නම් එක් එක් රාජකාරි සඳහා ඒ ඒ පාවහන් වර්ගය යොදා ගත්තද වර්තමානයේ එසේ නොවේ. වර්තමානයේ මේවා පළඳින්නේ ඔවුන්ගේ කාර්යභාරය හෝ රැකියාව අනුව නොව, විනෝදාශ්වාදය අනුවය. එනම් ටැප් ඩාන්ස් නමින් හඳුන්වන, ශබ්ද නැගෙන පරිදි පාද බිම ගසමින් සිදු කරනු ලබන නර්තනයක යෙදීම සඳහාය. ඒ නිසාම 1970 දශකයෙන් පසු ලී පාවහන් හැඳින්වීම සඳහා ක්ලොග් යන නමට අමතරව ටැප් ෂූස් යන නම ද භාවිත කරන්නට පටන් ගෙන ඇත. 

1950 දශකයේදී හදිසියේම වාගේ සමහර රටවල ලී පාවහන් භාවිතය තහනම් කරන්නට විය. එයට හේතුවූයේ දවෛනි ලෝක යුද්ධයත් සමග බිහිවූ විවිධ මැර කණ්ඩායම් ආයුධ ලෙස ලී පාවහන් යොදා ගත් අවස්ථා කීපයක්ම හමු වීමයි. ප්‍රසිද්ධ ස්ථානවල කඩු, කිනිසි, ගිනිඅවි ළඟ තබා ගැනීම තහනම් කිරීමත් සමගම සමහර මැර කණ්ඩායම් ලී පාවහන් තුළ කුඩා ප්‍රමාණයේ ආයුධ සඟවා තබා ගැනීමේ ප්‍රවණතාවක් දකින්නට ලැබිණි. ඉන් කලබල වූ පාලකයන් වහාම ලී පාවහන් භාවිතය තහනමට ලක් කරන ලදී. එමෙන්ම තවත් මැර කණ්ඩායම් ලී පාවහන් තුළට ඊයම් පුරවා, එහි බර වැඩිකරගෙන ආයුධයක් ලෙස භාවිත කරන්නට පෙළඹී තිබිණි. මෙවැනි හේතු නිසා බටහිර රටවලදී තහනමට ලක් වූ ලී පාවහන්, ඉන් පසුව ආසියාතික රටවල වැසියන්ගේ දෙපා වසමින් සිය වගකීම ඉටු කිරීම ආරම්භ කර තිබිණි. මීට වසර සියයකට පෙර මහපාරට සහ කුඹුරට සීමා වී තිබූ ලී පාවහන්, විසි එක්වන සියවසෙන් පසු නිරූපණ වේදිකාවට පිවිසීමට තරම් ඒවාට තිබූ ඉල්ලුම ඉහළ ගොස් තිබිණි. නෙදර්ලන්ත ජාතික මෝස්තර නිරූපණ ශිල්පීන් දෙදෙනෙකුවන වික්ටර් සහ රෝල්ෆ් විසින් පසුගිය 2007 වසරේ පාවහන් ප්‍රවර්ධන කිරීම සඳහා ලී පාවහන් මෝස්තර නිරූපණ ප්‍රදර්ශනයක් ද පවත්වන ලදී. එහිදී ශීත සෘතුව සඳහා සුදුසු ලී පාවහන් සහ නිරූපණ ශිල්පයේදී කැට්වෝක් ගමන සඳහා භාවිත කළ හැකි ලී පාවහන් වර්ග කීපයක්ම හඳුන්වා දෙන ලදී. එහිදී අඟල් හයේ සිට අට දක්වා උස ප්‍රමාණවලින් යුතු විවිධ ප්‍රමානයේ ලී පාවහන් නිර්මාණය කර තිබිණි. මේ වන විට මෙම ලී පාවහන් ලෝක ප්‍රකට මෝස්තර නිරූපණ ශිල්පීන් සහ ශිල්පිනියන්ගේ දෙපා විසිතුරු රටාවලින් හැඩ කරන්නට සමත් වී තිබේ. ඊට අමතරව ලොව මිලෙන් අධික පාවහන් වර්ගවලින් තුන් වැනි තැන හිමි වී තිබෙන්නේ ද නෙදර්ලන්තයේ නිෂ්පාදනය වන ලී පාවහන්වලටය. 

උපුටා ගැනීම ලක්බිම