ෆයිබ්‍රොයිඩ් හෙවත් ගර්භාෂ ගෙඩි

මගේ බඩේ ගෙඩියක් හැදිලා ඔපරේෂන් එකකුත් කළා. සමහර කාන්තාවන් මේ වගේ කතා කියනවා ඔබටත් නිතරම ඇසිලා ඇති. බඩේ ගෙඩි කියලා ව්‍යවහාරයේ හඳුන්වන ෆයිබ්‍රොයිඩ් යනු කුමක්ද? එය වැළඳීමට බලපාන හේතු සාධක සහ හටගන්නා ස්ථාන කෙබඳු ද? ගත යුතු ප්‍රතිකාර කෙබඳු ද? දරු පිළිසිඳ ගැනීම්වලට බාධාවක් ද? 

ෆයිබ්‍රොයිඩ් (fibroid) කියන්නේ?

කාන්තාවන්ගේ ගර්භාෂයේ හට ගන්නා ගෙඩි විශේෂයක් මේ නමින් හඳුන්වනවා. කාන්තාවන්ගෙන් 20% කට පමණ මේ රෝගය වැළඳෙන්න පුළුවන්.

මෙය වැළඳෙන්නෙ කුමන වයස් කාණ්ඩවල කාන්තාවන්ටද?

වයස අවුරුදු 18 ත් 50 ත් අතර වයස් මට්ටම්වල පසුවෙන කාන්තාවන්ට මේ රෝගය වැළඳීමට ඉඩකඩ තිබෙනවා. දරුවන් නැති කාන්තාවන්ට වගේ ම, දරුවන් අඩු ප්‍රමාණයක් ප්‍රසූත කළ කාන්තාවන්ට (උදා : එක් දරුවෙක් පමණක් සිටින මවුවරුන්ට) අධික ලෙස තරබාරු කාන්තාවන්ට ෆයිබ්‍රොයිඩ් වැළැඳීමට ඇති ප්‍රවණතාව ඉතාමත් ම වැඩියි. ඒත් පවුල් සංවිධාන පෙති පාවිච්චි කිරීමට යොමු වූ කාන්තාවන් ගත්තොත්, එවැනි අයට මේ රෝගය වැලඳීමට ඇති ඉඩකඩ ඉතාමත් ම අඩු මට්ටමකයි තියෙන්නෙ.

මේ රෝගය වැළඳීමට බලපාන්නෙ කුමනාකාරයේ හේතු කාරණා ද?

නිශ්චිත හේතුවක් නෑ. මෙන්න මේ හේතු සාධක නිසා ගර්භාෂ ගෙඩි ඇති වෙනවා යැයි කියන්න පුළුවන්කමක් නැහැ.

ගර්භාෂ ගෙඩි හටගන්නේ කුමන ආකාරයට ද?

මේවා ගර්භාෂ බිත්තියේ ඇති මාංශපේශිවල හටගන්නෙ. විශේෂයෙන් ම ගර්භාෂයේ පිටත බිත්තියේ ගර්භාෂයේ ඇතුළු බිත්තියේ සහ ඇතුළත ඇති ආවරණයේ පවා ගර්භාෂ ගෙඩි ඇති වන්න පුළුවන්. ඒ වගේ ම තමයි ගැබ්ගෙලේ වුණත් මේවා ඇතිවිය හැකියි. ෆයිබ්‍රොයිඩ් හැදෙන්නෙ එක ගෙඩියක් නොවන්න පුළුවන්. තනි ගෙඩියක් හැදෙන්නෙ බොහොමත් ම කලාතුරකින්. ගර්භාෂ ඇතුළු බිත්තියේ පිටත බිත්තියේ ගැබ් ගෙල, ගර්භාෂයේ ඇතුළත ආවරණයේ තැනින් තැන මේ ගෙඩි ඇති විය හැකියි. සමහරවිට එක පොකුරක් විදිහට තැන තැන ගෙඩි ගොඩක් එක ළඟ පිහිටන්නත් පුළුවන්. මේ නිසා ගර්භාෂයේ ගෙඩි ඇතිවූ විට ඒවා ඉවත්කර ගැනීමට වහාම කටයුතු කිරීම ඉතිමත්ම වැදගත්.

ඒ කියන්නෙ ගර්භාෂයේ ගෙඩි ඇතිවීම ඉතාමත්ම හානිකර තත්ත්වයක් කියන එකද?

මේ ගෙඩි හට ගැනීම කිසිසේත් ම හානිකර තත්ත්වයක් නෙමෙයි. එය හානිකර වූවක් යැයි බියක් ඇතිකර ගත යුතු නෑ. ඒත් ඒවා ඉවත්කර ගැනීමට කටයුතු කිරීම කළ යුතු ක්‍රියාවක්.

ෆයිබ්‍රොයිඩ් වැළඳුණු කෙනෙක්, තමන්ට වැළඳී තිබෙන්නෙ මේ රෝගය යැයි නිශ්චිතව ම තහවුරු කර ගැනීමට හැකියාවක් ලැබෙන්නෙ, කුමනාකාරයේ රෝග ලක්ෂණ මගින් ද?

මේ රෝගය වැළඳුණු කාන්තාවන්ගෙන් 50% කට කිසිම රෝග ලක්‍ෂණයක් පෙන්නුම් කරන්නේ නෑ. ඒත් මෙය වැළඳුණු කාන්තාවන්ගෙන් ඉතිරි 50% ට රෝග ලක්ෂණ පෙන්නුම් කරන්න පුළුවන්. ගර්භාෂයේ ගෙඩි ඇති වූ කාන්තාවන්ට ආර්තව සමයේදී රුධිර වහනය වැඩියෙන් සිදු වෙනවා. ඒ වගේ ම තමයි ආර්තව සමයේ දී රුධිරය පිට වන්නේ කැට කැට වශයෙනුයි. මේ රෝග ලක්‍ෂණ ෆයිබ්‍රොයිඩ් වැළඳුණු මුල් කාලයේදී ඇතිවන රෝගය, වැළඳී ඇතැයි හඳුනා ගැනීමට හැකියාව ලැබෙන රෝග ලක්‍ෂණ විදිහට හඳුනා ගන්න පුළුවන්.

මේ තත්ත්වය නොසලකා හැරීම නිසා, යටිබඩ කැක්කුම් වැනි දේ ඇතිවිය හැකියි. මීට අමතරව මේ රෝගය හැදී ඇතැයි දැන ගන්න පුළුවන් වෙන්නෙ, දරුවන් ලැබෙන්න ඉඳලා ගබ්සාවීම් සිදුවී පරීක්‍ෂණ කරන්න ගිය විටදී වීම තවත් වැදගත් දෙයක්.

ඒ වගේ ම තමයි, යම්කිසි කාන්තාවකට දිනකට වැඩි වාර ගණනක් මුත්‍රා පිටවීමට ගත් විට ෆයිබ්‍රොයිඩ් වැළඳී ඇතැයි සැක කරන්න පුළුවන්. මුත්‍රා පිටවීම වැඩි වාර ගණනක් සිදුවන විට ඒ හා සම්බන්ධ පරීක්‍ෂණ කරන්න ගිය අවස්ථාවලදී සමහරුන්ට වැළැඳී තිබෙන්නෙ ෆයිබ්‍රොයිඩ් බව හඳුනා ගන්න හැකි වී තිබෙනවා.

තමන්ට වැළඳී ඇත්තේ ෆයිබ්‍රොයිඩ් යැයි හඳුනාගත් පසු ප්‍රතිකාර ලබාගත යුත්තේ කෙසේද?

ෆයිබ්‍රොයිඩ් යැයි සැක කළ හැකි රෝග ලක්ෂණ තිබෙන කාන්තාවක් සිටීනම් හැකි ඉක්මනින් නාරි හා ප්‍රසව වෛද්‍යවරයෙක් වෙත ගොස් පරීක්‍ෂා කරගෙන තමන්ට වැළඳී ඇත්තේ ෆයිබ්‍රොයිඩ් ද යන්න නිශ්චිතවම දැනගත යුතු වෙනවා.

සාමාන්‍යයෙන් ෆයිබ්‍රොයිඩ් වැළඳුණු කෙනෙක්ට, රෝගය වර්ධනය වන විට උදරය ඉදිරියට නෙරා එන්න පුළුවන්. ඒ වගේම මුත්‍රා සහ මළපහ කිරීමේ අපහසුතා ඇතිවිය හැකියි. යටි බඩේ අධික වේදනාවක් ඇති වීම උදරය විශාල වීම, නහර ගැට ගැසීම, වළලුකර පහළ කොටස ඉදිමුමට ලක්වීම ආදී ශාරීරික අපහසුතා බොහොමයක් මේ රෝගය වර්ධනය වීමත් සමඟම සිදුවන්න පුළුවන්.

මේ නිසා වෛද්‍යවරයකු වෙත යොමුවීම මඟින්, රෝගයේ තත්ත්වය කෙබඳුද යන්න හඳුනාගෙන අවශ්‍ය ප්‍රතිකාර ලබා ගැනීමට හැකියාව ලැබෙනවා. රෝගය මුල් කාලයේදීම හඳුනා ගත්තොත්, ඖෂධ ප්‍රතිකාර මඟින් සුව කර ගන්න පුළුවන්. එහිදී එන්නත් වර්ග හෝ පෙති වර්ග භාවිත කළ හැකියි . මුල් කාලයේදී හඳුනා නොගෙන, කල් ගොස් හඳුනාගත්විට (උදරය නෙරා එන මට්ටමට පත් වූ විට) ශල්‍ය ප්‍රතිකර්ම මඟින් ෆයිබ්‍රොයිඩ් ඉවත් කර ගන්න පුළුවන්.

මෙහිදී යොදා ගන්නෙ මොන වගේ ශල්‍යකර්මද?

විවෘත ශල්‍යකර්ම හෝ කැමරා භාවිතයෙන් (ලැපරොස්කොපි) කෙරෙන ශල්‍යකර්ම මෙහිදී යොදා ගැනෙනවා.

ශල්‍යකර්ම මඟින් ප්‍රතිකාර කිරීමේදී නැවත කිසිදාක ෆයිබ්‍රොයිඩ් නොවැළෙඳන බව තහවුරු කර ගන්න පුළුවන් ද?

ශල්‍ය ප්‍රතිකාර මඟින් ගෙඩි ඉවත් කළාට, සමහර විට ගර්භාෂය තුළ නොපෙනෙන ගෙඩි තිබෙන්න පුළුවන්. මේ නිසා තමන්ට අවශ්‍ය ප්‍රමාණයට දරුවන් සිටී යැයි සිතේ්නම් ගර්භාෂය සම්පූර්ණයෙන් ම ඉවත් කර දැමීම වඩාත් ම සුදුසුයි. ඒත් දරුවන් බලාපොරොත්තුවෙන් සිටින කෙනෙක් නම් ගෙඩිය පමණක් ශල්‍යකර්මයකට භාජනය කිරීම කළ යුතුයි. ෆයිබ්‍රොයිඩ් වැළඳුනාට පස්සෙ කළ යුතු හොඳම දේ වන්නේ ්ගර්භාෂය ඉවත් කිරීම පමණයි.

ෆයිබ්‍රොයිඩ් වැළඳීම දරු පිළිසිඳ ගැනීම්වලට බාධාවක්ද?

ෆයිබ්‍රොයිඩ් නිසා ගබ්සාවීම් වන්න පුළුවන්. පිට පිට ම ගබ්සාවීිම් සිදුවේ නම් ස්කෑන් පරීක්‍ෂණයක් මගින් ෆයිබ්‍රොයිඩ් බව සොයා ගත්තොත් ඒ සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීම මගින් නැවත ගබ්සාවීම් නොවන්න කටයුතු කළ හැකියි. ඉන් අනතුරුව දරුවන් නැති අයට පිළිසිඳගැනීම් ඇති වෙනවා. සමහරුන්ට ෆයිබ්‍රොයිඩ් සමඟ දරු පිළිසිඳ ගැනීමක් වුණොත් දරු ප්‍රසූතිය කරන්න වෙනවා. ෆයිබ්‍රොයිඩ් සඳහා ප්‍රතිකාර කරන්න වෙන්නෙ ඊට පසුවයි. මෙවන් තත්ත්වයක් තිබියදී දරු ප්‍රසූතියක් කරන්න වුණොත් පසු ප්‍රසව රක්තපාතය ඇතිවී ජීවිතය අවදානමකට ලක්වන්න පුළුවන්. ගර්භාෂයේ පහළ කොටසේ ගෙඩි තිබුණොත් දරු ප්‍රසූතිය සඳහා සිසේරියන් සැත්කම කරන්න වෙනවා.

ෆයිබ්‍රොයිඩ් නිසා පිළිකා තත්ත්වයක් ඇතිවන්න පුළුවන්ද?

කලාතුරකින් පිළිකාවක් වීමේ සම්භාවිතාව තිබෙනවා. ඒත් එය 0.1% කටත් වඩා අඩු අවදානමක්.

නාරි හා ප්‍රසව විශේෂඥ වෛද්‍ය සනත් ලැනරෝල්
උපුටා ගැනීම දිනමිණ