සුනඛ සුරතලා ලෙඩ රෝගවලින් ආරක්ෂා කර ගනිමු
ඔබේ සුරතල් සුනඛයාගේ සෞඛ්‍ය ආරක්ෂාව වෙනුවෙන් දැඩි අවධානයක් යොමු කරන ඔබට එම සත්වයා මාරාන්තික වසංගත රෝගවලින් ආරක්ෂා කර ගැනීම සදහා සුනඛයින්ට වැළදෙන රෝග පිළිබදව දැනුවත් වීම ඉතා වැදගත් වේ. ඒ නිසාම අද අපි සුනඛයින්ට වැළදෙන රෝග අතරින් සාකච්ඡා කිරීමට බලාපොරොත්තු වන්නේ මාරාන්තික පාවෝ (Parvo) වෛරස් රෝගය පිළිබදවයි.
මාරාන්තික පාවෝ රෝගය (Parvo Infection) සදහා හේතුවන රෝග කාරකය පාවෝ නමැති වෛරසයයි. එම වෛරසය පාවෝ රෝගී සුනඛයෙකුගේ මලපහ සමග පරිසරයට එක්වන අතර නිරෝගි සුනඛයකුගේ මුඛය හරහා පහසුවෙන් ශරීරගත වේ. මෙම පාවෝ වෛරසය පරිසරයේ ඉතා හොදින් සුරැකී පවතින ස්ථායී වෛරසයකි. බොහෝ විෂබීජ නාශකවලට මෙන්ම ඉහළ උෂ්ණත්ව වලදි පවා මෙම වෛරස වලට විනාහ නොවී පැවතීමේ හැකියාව පවතියි. ඇතැම්විට මාස ගණනාවක් වුව ද රෝගකාරක වෛරසය පරිසරය නිරැපද්‍රිතව පැවතිය හැක. රොන් වයලර්, ඇමරිකන් ජින්බුල්ස්, ඩොබර්මන්, ජර්මන් ෂෙපර්ඩ් යන වර්ගවල සුනඛයන්ට පාවෝ රෝගය ආසාදනය වීමේ වැඩි හැකියාවක් පවතින අතර කුඩා බලුපැටවුන්ට මෙය වැළදීමේ හැකියාව ඉතා ඉහළය. මෙම මාරාන්තික රෝගය වැළදෙන සතුන්ගේ මියයෑමේ සම්භාවිතාවය 50% වඩා ඉහළය.
රෝගය වැලදෙන ආකාරය :
වෛරස් රෝගී සතුන්ගේ මලපල සමග සෘජුව සංක්‍රමණය වන අතර රෝගී සත්ව මලද්‍රව්‍ය සමග හෝ වෙනත් ආකාරයකින් නිරෝගී සත්වයා‍ගේ මුඛය හරහා රෝගය සංකලනය වේ. පාවෝ රෝගී සතෙකු සති 2 - 3 පමණ ගතවනතුරැ වෛරසය මලපහ සමග පිටවන අතර රෝගය සුවපත් වූ පසුව ද වරින් වර මල සමග වෛරසය බැහැර කෙරේ.
රෝග ලක්ෂණ :
වෛරසය ශරීර ගත වූ පසු අයහපත් මානසික තත්ත්ව, අයහපත් පරිසර තත්ත්ව හෝ වෙනත් හේතූන් නිසා පීඩාවට පත් වූ සුනඛයන්ගෙන් ඉක්මණින් රෝග ලක්ෂණ පෙන්නුම් කරයි. බොහෝ විට ඒ හා සමග වැළදෙන විවිධ බැක්ටීරියා රෝගකාරක උදරාබාධ නිසා පාවෝ වැළදුන සතෙකුගේ තත්ත්වය නරක අතර හැරේ. කම්මැලි ගතිය, ආහාර නොගැනීම, තද උණ, වමනය, පාචනය සහ එම පාචනය රැධිරය සමග මිශ්‍රව යෑම සහ ඉන් මාළු නරක් වු ගදක් වහනය විම, ඉතා කෙටි කාලයක දී ඇතැම් විට පැය කිහිපයක දී පවා සතා ඉතා දුර්වල තත්ත්වයට පත්වීමක් සිදුවේ. රෝගකාරක ශරීරගත වී රෝගය රෝගය වැළදීමට ගතවන කාලය දින 3 - 8 ක් අතර පමණ වේ. භායනකම කරුණ වන්නේ රෝග ලක්ෂණ පෙන්වීමට දින 02 කට පමණ පෙර මෙම සතාගේ මල ද්‍රව්‍ය සමග වෛරසය පරිසරයට එක්විය හැකි වීමයි. පාවෝ රෝගය වැළදුන පැටවුන්ට මූලිකවම දරැණු ලෙස හෘද පේශී ආසාදනයට පත්ව Myocarditis තත්ත්වද උදාවේ. මෙම තත්ත්වය පැටවාගේ මරණයට හේතු විය හැක. වයස සති 06 - 20 අතර පැටවුන්ට බොහෝ දුරට පාවෝ වෛරසය අන්ත්රෙවලට බලපාන අතර රැධිරය හෝ ශ්ලේෂ්මල සමග පාචනය සිදුවේ. එම රෝග ලක්ෂණවලට අනුව මෙන්ම රසායනාගාර පරීක්ෂණ මගින් ද වැළැක්වීම සදහා සහය ප්‍රතිකාර ලබාදෙනු ලැබේ. එහිදී විජලනය වැළැක්වීම සදහා වමනය නොදමන සතෙකු නම් ජීවනී සහ අදාල දියර වර්ග මුඛයෙන් ලබාදිය හැකි අතර වමනය දමන අවස්ථාවලදී හෝ අසාධ්යම මට්ටමේ අවස්ථාවල දී රැධිරය හරහා සේලයින් වර්ග ලබාදෙනු ඇත. ඉතා ඉක්මණින් පශු වෛද්‍යවරයකු වෙත සත්වයා යොමු කළ යුතුයි. එවන් අවස්ථාවල දී ඒ හා සමගාමීව වැළදෙන බැක්ටීරියා ආසාදන වැළැක්වීම ප්‍රතිජීවක ඖෂධ ලබා දෙනු ලැබේ.
රෝගය වැළැක්වීම :
ආසාදිත ප්‍රදේශ හොදින් විෂබීජ කරණය කිරීම. මේ සදහා බිලිචිං පවුඩර් හොද විෂබීජ නාශකයකි. නිරෝගී සතුන් ආසාදිත සතුන්ගෙන් වෙන්කර තබා ගැනීම හා විෂබීර කරණය නොකොට එම ප්‍රදේශය අන් සතුන්ට භාවිතා නොකිරීම ඉතා වැදගත් වේ. ඔබේ සුරතල් සුනඛයා සිටින පරිසරය නිරන්තරයෙන්ම පිරිසිදුව තබා ගැනීම වැදගත් වේ. පාවෝ රෝගය වැළැක්වීමට එන්නත් කරණය ඉතා වැදගත් වේ. මේ සඳහා බලු පැටවුන්ට පාවෝ වළක්වන ප්‍රථම එන්නත සති 06 දි ලබා දිය යුතුය. සති 10 දී දෙවන එන්නත ලබා දිය යුතුය. එමෙන්ම අතිරේක වශයෙන් තවත් එන්නතක් වයස මාස 04 දී පමණ ලබාදීම වැදගත් වේ. ඉන් අනතුරැව සෑම වසරකටම වරක්ම අදාල එන්නත ලබාදිය යුතුය. මාරාන්තික වසන්ගත රෝගයක් වන පාවෝ රෝගය වළක්වා ගැනීම ඔබේ සුරතලාගේ ආරක්ෂාවට ඉතා වැදගත් වේ.
ජාතික සත්ව උද්‍යානයේ පශු වෛද්ය නිලධාරී වෛද ජගත් ජයසේකර BVSc(Hons)
උපුටා ගැනීම නවලිය පුවත්පත
