ඇමොක්සිලින් (Amoxicillin) කියන්නේ මොනවාද?

අපට ලෙඩ රෝග හදන විෂබීජ ආකාර කිහිපයක් තියෙනවා. වෛරස්, බැක්ටීරියා, දිලීර වර්ග ඒ අතරින් ප්‍රධානයි. මේවායින් බැක්ටීරියා කියන විෂබීජ වර්ගය මර්දනය කරන බැක්ටීරියා නාශක යන තේරුම දෙන (Antibiotic) කියන කාණ්ඩයට අයිති බෙහෙතක් විදිහට ඇමොක්සිලින් හඳුන්වන්න පුළුවන්. ඒක පෙනිසිලින් වර්ගයට අයත් බෙහෙතක්.

ඒ බෙහෙත දෙන්නේ කුමක් සඳහාද ?

මේ බෙහෙත පාවිච්චි කරන්නේ නිව්මෝනියාව, පපුවේ සෙම පැසවීම, ගොනෝරියාව වගේ සමාජ රෝග, කන, නහය, උගුර ආශ්‍රිත පැසවීම්, සමේ ආසාදන හා සමහර මුත්‍රා පැසවීම් ආදියටයි. මේ බෙහෙත මගින් වෛරස විනාශ කරන්නේ නැති නිසා සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාව ආදි වෛරස ආසාදනවලට ප්‍රයෝජනවත් වන්නේ නැහැ. ඒත් උණ, සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාව, කැස්සට පසුව ඇතිවිය හැකි බැක්ටීරියා ආසාදනයට ප්‍රතිකාර කිරීමට වෛද්‍යවරයකු පමණක් මේ බෙහෙත ලබා දීමට තීරණය කළ යුතු වෙනවා.

මේ බෙහෙත අපට ලැබෙන්නේ කොහොමද ?

ඒක පෙති, කරල්, පැණි හපලා කන පෙති ආදි වශයෙන් වෙළෙඳ පොළේ දකින්න ලැබෙනවා. වෛද්‍යවරයා නියම කරන මාත්‍රාව පැය 8 වරක් හරියට වෙලාවට ගත යුතුයි. අත දරුවන්ට 62.5 mg  සිට 125mg  දක්වාත්, දරුවන්ට 125mg  සිට 250mg  දක්වාත්, වැඩිහිටියනට 250mg  සිට 500mg දක්වාත් ලබා දෙනවා.

මීට අමතරව මේ බෙහෙත කෑම සමඟ හෝ හිස් බඩට ගන්න පුළුවන්. කෑමට සම්බන්ධයක් නැහැ. දරුවන්ට ලබා දීමේදී නියමිත ප්‍රමාණය මැනලා දීම ඉතා වැදගත්. මේ බෙහෙත දරුවන් ආශා කරන කිරි, පලතුරු, යුෂ ආදි ප්‍රියතම පානයක් සමඟ දිය හැකියි.

වෛද්‍යවරයා නියම කරන සම්පූර්ණ කාලයම මේ බෙහෙත ගත යුතු වෙනවා. අතරමඟදී නතර කිරීමෙන් ඒ ඒ විෂබීජ මේ බෙහෙතට ඔරොත්තු දීම වැඩිවීමක් සිදුවී මීට වඩා ප්‍රබල ඇන්ටිබයටික් වර්ගයක් පාවිච්චි කරන්න සිදු වන්න පුළුවන්.

මේ බෙහෙත ගන්න ප්‍රථමයෙන් කළ යුත්තේ කුමක්ද ?

ඇමොක්සිලින්, පෙනිසිලින් වර්ගයේ බෙහෙත්වලට අසාත්මික (allergic) ඇලජික් නම් ඒ බව වෛද්‍යවරයාට කියන්න ඕනෑ. ඔබ ගන්නා අනෙකුත් ඖෂධ ඇතිනම් ඒ බවත් සඳහන් කළ යුතුයි.

ඔබට වකුගඩු රෝග හෝ වෙනත් නිදන්ගත රෝග ඇතිනම්, ඒ බවත් සඳහන් කරන්න ඕනෑ. ඔබ ගර්භනී ද නැතිද යන වගත් දරුවන්ට මවුකිරි දෙන නොදෙන බවත් සඳහන් කිරීම මෙහිදී ඉතාම වැදගත්. මේ කාලයන්හිදී ඇමොක්සිලින් පාවිච්චි කළ හැකි නමුත් වෛද්‍යවරයාට අත්‍යවශ්‍යම විටෙක පමණක් මෙය දිය හැකියි.

එතකොට ආහාර ?

මම කලින් කිව්වා වගේ ඔබගේ සාමාන්‍ය ආහාර ලබා ගන්න පුළුවන්. ආහාරයට ගන්නා දේ පිළිබඳ විශේෂ ප්‍රවේශමක් අවශ්‍ය වන්නේ නැහැ.

මේ බෙහෙත ගන්න විට බෙහෙත් මාත්‍රාවක් ගන්න අමතක වුණොත් මොකද කරන්නේ ?

මතක් වුණ හැටියේ අමතක වුණ මාත්‍රාව ගන්න. ඒත් ඒ මාත්‍රාව ඊළඟට තියෙන වෙලාවට ආසන්න නම් ඒක අමතක කරලා දමලා සුපුරුදු ලෙස බෙහෙත් දිගටම ගන්න. ඒත් වේලක් අමතක වුණ විටෙක ඊළඟ වේල දෙගුණයක් (Double dose) ගන්න හොඳ නැහැ.

ඇමොක්සිලින්වල අතුරු ආබාධ මොනවාද ?

බඩ බුරුල් වීම, වමනය, බඩේ වේදනාව බඩ කොරවීම ආදිය දකින්න පුළුවන්. ඒත් ඒවා හැමවිටම සුළු වශයෙනුයි පවතින්නේ.

ඒ වුණත් පහත සඳහන් කරන ආබාධ දකින්න ලැබෙනවා නම් Amoxicillin වහාම නතර කරලා වෛද්‍යවරයා හමුවන්නම වෙනවා.

1. තදබල සමේ ආබාධයක් (skin rash)
2. බිබිලි ආදිය, වලිප්පුව
3. ඇස් / සම ආදිය කහ පාට වීම
4. අසාමාන්‍ය රුධිර වහනය
5. අධික මහන්සිය
6. ශරීරයට ජීවයක් නොමැති කම

වෙනත් ඕනෑම අසාමාන්‍ය ලක්ෂණයක් දුටු විට, වෛද්‍යවරයාත් එක්ක සාකච්ඡා කරන්න වෙනවා

මේ බෙහෙත් ගබඩා කරන්න ඕනේ කොහොමද ?

පෙති, කරල් ආදිය හොඳට සුළං නොවදින භාජනයක තියන්න ඕනෑ. සාමාන්‍යයෙන් ශීතකරණයක ගබඩා කරන්න අවශ්‍ය වන්නේ නැහැ. ඒත් ඇමොක්සිලින් පැණියක් නම් ශීතකරණයක තිබ්බාට ගැටලුවක් නැහැ. ඒත් අත්‍යවශ්‍යත් නැහැ. වඩාත් වැදගත් වන්නේ අව් රශ්මිය හෝ තදබල උෂ්ණත්වයක් හෝ තෙතමනය අධික ස්ථානයක ගබඩා නොකිරීමයි.

ඒ වගේම පාවිච්චි කර අවසන් වූ පසුව ඉතිරි වූ බෙහෙත් වේ නම් ඒවා නියමිත පරිදි බැහැර කිරීම, විනාශ කිරීමත්, දරුවන් අතට ඖෂධ පත්වීම වළක්වා ගැනීමත්, හැකි හැම විටම සාමාන්‍ය බුද්ධිය පාවිච්චි කර වැඩ කිරීමත් ඉතා වැදගත්.

උපුටා ගැනීම දිනමිණ