මත්පැන් පානය හා අධික ස්ථුලතාව නිසා රෝගීවන අක්මාව

සිරෝසීස් යනු කුමන ආකාරයේ රෝගයක්ද?

දිගුකාලීනව අක්මාවට හානිකර වූ සාධකයක් නිසා අක්මාවේ ක්‍රියාකාරීත්වය ඇනහිටීම, මේ නම් වේ. උදාහරණ ලෙස වසර ගණනාවක් පුරා අධික මත්පැන් පානය කරන අයෙකුගේ අක්මාවේ සෛල ක්‍රම ක්‍රමයෙන් විනාශ වෙමින් ගොස් තන්තු පටකවලින් මිදී අක්මාවේ ක්‍රියාකාරීත්වය ඇන හිටී.

මත්පැන් පානය හැරුණු විට සිරෝසීස් වලට වෙනත් හේතු මොනවාද?

බහුල ලෙස මීට හේතු වන්නේ අධික මත්පැන් පානයයි. නමුත් අක්මාවේ මේදය තැන්පත් වීමද මීට හේතු වේ. ජීවිතයේ කිසිම දිනෙක මත්පැන් පානය නොකළත් එහි මේදය දිගුකාලීනව තැන්පත් වීමෙන් සිරෝසීස් වැළඳිය හැකියි. මෙය බොහෝවිට දියවැඩියාව, අධික ස්ථුලතාවය රුධිරයේ මේද, කොලෙස්ටරෝල් ප්‍රමාණය වැඩිවීම, අධික රුධිර පීඩනය ඇති අයට බහුල ලෙස වැළඳේ. මෙම රෝගීන් මුල් කාලයේදී අක්මාවේ මේදය තැන්පත්ව ඇති බව නොදන්නවා වුවත් අවුරුදු ගණනාවක් ගත වූ පසු සිරෝසීස් රෝග ලක්ෂණ සමඟ වෛද්‍යවරයෙකු වෙතට යොමු වේ. මෙම හේතු දෙක ලංකාවේ බහුලවම දැක ගත හැකි සාධකයි. ඉතිරි රෝග ලක්ෂණ හෙපටයිටීස් ඕ, ඛ් වැනි තත්ත්ව නිසාත් තමාගේ ඇඟේ තිබෙන සෛල විසින්ම අක්මාවට හානි කරන තත්ත්වයන්ද උපතින් හේතුවන රෝග ලෙස අක්මාවේ යකඩ හා තඹ තැන්පත් වීම යන හේතු නිසාද සිරෝසීස් ඇතිවිය හැකියි.

මෙම රෝග තත්ත්වය හඳුනාගත හැකි ලක්ෂණ මොනවාද?

මුල් අවස්ථාවේදී රෝගීන්ට කිසිදු රෝග ලක්ෂණයක් දැකගත නොහැකි වේ. අවසානයේ වෛද්‍යවරයෙකු වෙත යොමු වී ලබා ගන්නා රුධිර වාර්තාවල අසාමාන්‍යතා අනුව රෝගය වෛද්‍යවරයා විසින් හඳුනා ගනියි. මීට අමතරව වෙනත් රෝග සඳහා අල්ට්‍රා සවුන්ඩ් පරීක්ෂණයක් කරන විට පවා එහිදී වෛද්‍යවරයාට රෝගය හඳුනා ගත හැකියි.

මේ රෝගීන් වෛද්‍යවරුන්ට හමු වන්නේ අහම්බෙන් මෙනි. මෙහි රෝග ලක්ෂණ දිගින් දිගටම උත්සන්න වනවා මිස සුව නොවේ. උදාහරණ ලෙස අස් කහ පාට වීම, (සුදු ඉංගිරියාව), උදේ වරුවේ නොමැති සවස්වරුවේ ඇතිවන කකුල් ඉදිමීම, උදරයේ නෙරීම, සුළු පැලීමකදී පවා සමයට ලේ පැල්ලම්ද ඇතිවිය හැකියි.

ඊට අමතරව අධික මහන්සිය, රාත්‍රියේදී නින්ද යාමේ අපහසුව, දවල් කාලයේදී ඇතිවන නිදිමත ගතිය ආදියද ඇතිවිය හැකියි. ඒ වගේම දිගුකාලීනව රෝගය ඇති වනවිට එහි සංකූලතා නිසාද වෛද්‍යවරු වෙත යොමු විය හැකියි.

ඉන් ප්‍රධාන සංකූලතා වනුයේ ගලනාලය ඇතුළත ලේ නහර ඉලිප්පී ඒවා පිපිරීමෙන් රුධිර වහනයක් ඇති වී වමනය යාමක් ඇතිවිය හැකි අතර ඒ ලේ බඩවැල් තුළින් ගමන් කිරීම නිසා අවසානයේ මළ පහ කළු පැහැයෙන් පිට වේ. ඒ වගේම කල්පනා ශක්තිය මඳ වීම හා සිහි නැති වීම වැනි තත්ත්වයන්ද ඇතිවිය හැකියි.

අක්මාව හා සම්බන්ධ පිළිකා පිළිබඳව පැවසුවොත්?

ඉහත පැහැදිලි කළ ආකාරයට සිරෝසීස් නිසා විවිධ සංකූලතා ඇති විය හැකි අතර ඊට අමතරව සඳහන් කළ යුතු කරුණු තුනක් පවතියි. ඉන් පළමු කරුණ වන්නේ සිරෝසීස් ඇති වූ අක්මාවක ගැටති ඇති වීමේ ප්‍රවණතාවක් පවතියි. මෙම ගැටිති බෝහෝ විට පිළිකා ලෙස හඳුනා ගත හැකියි.

මේ නිසා රෝගීන්ව මාස 6 කට වතාවක් රෝග විනිශ්චය කට යොමු කර ඒ ගැටිති පිළිකාද නැද්ද යන බව හඳුනා ගනු ලබයි. ඊට අමතරව දෙවැනි අවස්ථා යටතේ වකුගඩු වල ක්‍රියාකාරීත්වය ඇනහිටීමද තෙවන කරුණ ලෙස උදර කුහරයේ එකතු වන වතුරේ බැක්ටීරියා තැන්පත් වීමෙන් රෝගියාගේ ජීවිතයට හානි ඇතිකර විය හැකියි. ලේ වමනය මෙන්ම අර්ශස් ඇති වීමද මෙහිදී සුලබව දැකගත හැකි තත්ත්වයන්ය.

ආසාදන ඇති වීමේ ප්‍රවණතාව ඉහළද?

සාමාන්‍ය අයෙකුට වඩා මෙවැනි රෝගීන්ට අසාදන ඇතිවීමේ වැඩි ප්‍රවණතාවක් ඇත.

ඊස්ට්‍රජන් හෝර්මෝනයේ යම් බලපෑමක් සිරුර තුළ ඇතිවනවාද?

මේ තත්ත්වය පිරිමි අයට විශේෂයෙන් බලපෑමක් ඇති කරයි. ඔවුන්ගේ ශරීරයේ ප්‍රජනක පද්ධතිය ආශි‍්‍රතව වෙනස්කම් ඇතිවිය හැකියි. එහිදී රැවුල කපන වාර ගණන අඩුවීම, පියයුරු වර්ධන ආදිය ඇතිවිය හැකියි.

රෝගයේ විවිධ අවස්ථා අනුව රෝගයට ප්‍රතිකාර කිරීම වෙනස්වේද?

මුල් අවස්ථාවේදී ප්‍රතිකාර නොකරන අතර මූලිකව ආහාර වලින් පරිස්සම් වන ලෙසට අවවාද කෙරෙයි. එහිදී ලුණු අධික ආහාර වලින් වළකින්න යැයි උපදෙස් ලබා දේ. උදාහරණ මස්, මාළු, කරවල පෙර සකස් කරන ලද අධික ලුණු යෙදූ ආහාර නොගන්නා ලෙස අවවාද කෙරෙයි. සාමාන්‍යයෙන් පුද්ගලයෙක් භාවිතා කළ යුත්තේ තේ හැන්දකට ලුණු ගෙන එය කපා ඉවත් කර ඉතිරි වන ප්‍රමාණයයි.

නමුත් සිරෝසීස් රෝගීන් එම ප්‍රමාණයෙන්ද 2/3 ක් පමණක් ආහාරයට ගත යුතු අතර මේ ප්‍රමාණයද ප්‍රායෝගිකව සාර්ථක නොවේ. නමුත් ඔවුන්ට තමන් භාවිතා කළ යුත්තේ කොපමණ ලුණු ප්‍රමාණයක් දැයි අවබෝධ කර දීමට මෙසේ විස්තර කරනු ලබයි.

ඊට අමතරව මෙම රෝගීන්ට ප්‍රෝටීන් භාවිතා නොකරන ලෙස අවවාද කළත් සාමාන්‍ය ප්‍රමාණයෙන් ප්‍රෝටීන් ලබා ගැනීම වරදක් නොවේ. නමුත් ලුණු අඩුවෙන් භාවිතා කළ යුතුයි. ඒ වගේම ලුණු භාවිතය අඩු වුවත් කකුල් ඉදිමීම වැනි රෝග ලක්ෂණ තිබුණොත් රෝගීන්ට අවශ්‍ය ඖෂධ ලබා දෙනු ලබයි. කෙසේ වෙතත් වඩා වැදගත් වන්නේ රෝගයට මුල් වූ හේතුව ඉවත් කර ගැනීමයි. ඒ නිසා මත්පැන් පානයෙන් ස්ථුලතාවෙන් වළකින ලෙස අවවාද කෙරෙන අතර අසාදන සඳහා ද ප්‍රතිකාර යොදා ගැනෙයි.

මෙහිදී ස්ථීර ප්‍රතිකාරයක් නොමැති අතර කළ හැක්කේ පාලනයක් පමණි. එසේ නොවුණ හොත් එවැනි රෝගීන්ට ලබාදිය හැකි ඊළඟ විසඳුම වන්නේ අක්මා බද්ධයයි.

මේ රෝගයට ප්‍රතිකාර නොමැතිද?

තමන්ගේ රෝග සුවකර ගැනීමට රෝගියාගේ කැපවීම අවශ්‍ය මුල් කාලයේදී හඳුනා ගැනීමෙන් රෝගය සුවකළ හැකි අතර දිගුකාලයක් පැවතීමෙන් රෝග සුවකළ නොහැකි වේ. මෙහිදී තෙල් අධික ආහාර, රතු මස් වර්ග භාවිතය අඩු කිරීම, ස්ථුලතාව අඩු කර ගැනීම, අවම වශයෙන් සතියකට දින 3ක් වත් ව්‍යායාම මේ සඳහා යොමු වීම වඩාත් සුදුසුම ක්‍රියාමාර්ගයි.

දියවැඩියාව නොමැති අයට විටමින් ඡ් භාවිතය සුදුසු වන අතර එය වෛද්‍ය උපදෙස් මතම භාවිතා කළ යුතුයි. දියවැඩියාව ඇති රෝගීන්ට අක්මාවේ තෙල් තැන්පත් වීමේ ප්‍රවණතාව වැඩි අතර අක්මාවේ තෙල් තැන්පත් වී ඇති අයට අනාගතයේ දියවැඩියා අවදානමක් ඇති වේ. ඒ නිසා දිගුකාලීනව දියවැඩියා රෝගීන්ට මෙසේ තෙල් ඇතිවිය හැකියි.

ඒ වගේම ව්‍යායාම බර අඩු කිරීම, තෙල් ආහාර අඩු කිරීම මීට ඇති කදිම විසඳුමකි. වෙනත් රෝග වලට ලබා ගන්නා ඖෂධ දිගුකාලීනව භාවිතය අක්මාවට හානියක් ඇති කරයි. විශේෂයෙන් හන්දි අමාරුවට භාවිතා කරන ඖෂධ නිසා සිරෝසීස් ඇතිවිය හැකියි. ප්‍රමිතියක් නොමැති දේශීය ඖෂධ දීර්ඝ කාලීනව භාවිතයෙන් සිරෝසීස් ඇතිවිය හැකියි.

අක්මා බද්ධය ගැන කතාබහ කළොත් ප්‍රථම වරට අක්මාවක් බද්ධ කළේ 2009 වසරේදීයි. මෙහි ප්‍රධාන ක්‍රම දෙකකි. මීට කොපමණ මිලක් ගත වේද?

දැනට ලංකාවේදී හැකියාවක් පවතිනුයේ මොළය මළ අයෙකුගේ අක්මාවක් බද්ධ කිරීමේ පහසුකම පමණි. පණ පිටින් සිටින අයගේ අක්මාවක් බද්ධ කිරීමේ පහසුකම් ඇත්තේ පෞද්ගලික රෝහල්වල පමණි. ඊට හේතුව ශල්‍යාගාර පහසුකම් නොමැති වීමයි. නමුත් ඉදිරියේදී මේ සඳහා කටයුතු සූදානම් කිරීමටද නියමිතයි. දැනට ලංකාවේ රජයේ රෝහල්වල මේ පහසුකම් හා ඖෂධ නොමිලේ ලබා දෙනු ලබයි. ඒ වගේම මෙසේ බද්ධ කරනු ලබන අක්මාවක් ශරීරය මඟින් ප්‍රතික්ෂේප විය හැකි නිසා ජීවිත කාලයේම ඖෂධ ලබා ගෙන එය නිරෝගීව පවත්වා ගත යුතුයි. මෙම ඖෂධ පවා අපගේ සායන මඟින් ලබාදීමට කටයුතු යොදා ඇත. නමුත් ජීවී අයෙකුගේ අක්මාවක් බද්ධ කිරීමට රජයේ රෝහල් වල හැකියාවක් නැත. නමුත් පෞද්ගලික අංශයේ රෝහල්වල මේ හැකියාව පවතියි.

මෙම ශල්‍යකර්මයෙන් පසුව රෝගය සුව වීමට කොපමණ කාලයක් ගත වේද?

කිසිදු සංකූලතාවක් නොමැති මෙම ශල්‍යකර්මයෙන් අනතුරුව දින 10 කින් හෝ සති 2 කින් රෝගියාට පිටව යා හැකියි. සාමාන්‍යයෙන් මෙසේ බද්ධ කරනු ලබන අක්මාව තමාගේම සිරුරෙන් ප්‍රතික්ෂේප විය හැකි නිසා ඔවුන්ගේ සිරුරේ ප්‍රතිශක්තිය අඩු කිරීමට ඖෂධ ලබා දීමට සිදු විය හැකියි. මෙවැනි රෝගියෙකුගෙන් අප වෛද්‍යවරු ලෙස බලාපොරොත්තු වන්නේ සාමාන්‍ය පරිදි එදිනෙදා කටයුතු කර ගැනීමට හැකි අයට බවට පත් කිරීමයි.

මෙහි සාර්ථකත්වය කොහොමද?

ලංකාවේ මෙම ශල්‍යකර්මවල සාර්ථකත්වය 50%ට අඩු අගයක් ගනියි. මෙවැනි සංකීර්ණ ශල්‍යකර්මයක් පටන් ගන්නා විට තාක්ෂණික මෙවලම් වල අඩු පාඩුකම් නිසා විවිධ ගැටලු ඇතිවිය හැකියි. නමුත් මේ වනවිට සාර්ථකත්වය ක්‍රමයෙන් වැඩි වෙමින් පවතියි.

රෝගීන් තෝරා ගැනීමත් ඉතා වැදගත් නේද?

ඕනෑම අක්මාවක් ඕනෑම රෝගියකුට සුදුසු නොවේ. අදාළ පුද්ගලයාගේ ශරීරයේ පෙර පැවති අක්මාවේ ප්‍රමාණයට ලේ වර්ගයට බද්ධ කරන අක්මාව ගැලපිය යුතුයි. ඒ වගේම අක්මා බද්ධයට පෙර මාස 6ක් මත්පැන් භාවිතයෙන් තොරවිය යුතුයි. ඒ වගේම දැඩි කැපවීමක් රෝගියාගේ පැත්තෙන් දැක්විය යුතුයි. වෛද්‍යවරුන් විසින් මෙම රෝගීන් දැඩි මානසික හා කායික පරීක්ෂාවට ලක්කර තෝරා ගැනීමක් සිදු කරනු ලබයි.

ආමාශ ආන්ත්‍රික හා අක්මා රෝග පිළිබඳ විශේෂඥ වෛද්‍ය මදුනිල් නිරිඇල්ල මහතා.
උපුටා ගැනීම දිනමිණ