මළබද්ධය නිසා හර්නියා හට ගන්න පූළුවන්

බොහෝ දෙනෙක් අතර ප්‍රචලිත රෝගයක් තමයි "හර්නියා". එහෙත් වැඩි දෙනෙක් හර්නියා කියන්නේ මොකක්ද කියලා දන්නේ නෑ. මොකක්ද මේ හර්නියා කියන්නේ?

වෛද්‍ය විද්‍යාවට අනූව හර්නියා කියන්නේ ශරීරයේ යම් තැනක තිබිය යූතු ග්‍රන්ථියක කොටසක් හෙවත් ව්‍යූහයක් නිසි තැන නොතිබී වෙනත් විවරයක් මගින් වෙනත් තැනකට යාමයි. මෙයට හේතුව එම ග්‍රන්ථිය අවට තිබෙන පටකවල දුර්වල තාවයි.

මේ අනූව ශරීරයේ ඕනෑම තැනක හර්නියා ඇතිවෙන්න පූළුවන් නේද?

ඔව් ශරීරයේ ඕනෑම තැනක හර්නියා තත්ත්වයක් ඇතිවෙන්න පූළුවන්. මොළයේත් හර්නියා හට ගන්නවා. හිස් කබලයට යටින් තිබිය යූතු පටකයන්, පීඩනයක් හේතුකොට විශාල විමක් හෙවත් හර්නියේෂණ තත්ත්වයක් ඇති වෙන්න පූළුවන්.

එසේ වූවත් බොහෝ දෙනා දන්නා අන්දමට හර්නිියා හටගන්නේ ශරීරයේ උදර පෙදෙසේ නේද?

අප අතර සූලබ ව තිබෙන්නේ ශරීරයේ ඉන ප්‍රදේශය අසල හට ගන්නා හර්නියාවයි. වෛද්‍ය විද්‍යාවේ දී මෙය හැඳින්වෙන්නේ ඉන්ගියූනල් හර්නියා (Ingeunal Hernia) කියලයි. මීට අමතරව එපි ගැස්ට්‍රයිස් හර්නියා (Epi Gastrice Hernia) කියන තත්ත්වයකුත් තිබෙනවා. මේ එපි ගැස්ට්‍රයිස් හර්නියාවේ දී බඩයි පපූවයි වෙන් වන ස්ථානයේ, නැත්නම් බඩයි පපූවයි වෙන් වන සීමාව අසල උදර බිත්තියේ තිබෙන දුර්වලතාවයක් නිසා උදර බිත්තියේ කිසියම් ස්ථානයක හර්නියාවක් ඇති වෙන්න පූළුවන්. තරුණ වයසේදීත් මෙම හර්නියාව ඇති වෙන්න පූළුවන්. මෙම හර්නියාව අධික වේදනාවක් ගෙන දෙනවා. අම්බිලයිකල් හර්නියා (Ambitical Hernia) යනූවෙන් හඳුන්වන හර්නියා තත්ත්වයකුත් තිබෙනවා. මෙය හට ගන්නේ බොහෝ මහත තරබාරු අයටයි. කාන්තාවන්ට බහූල ව ඇතිවෙනවා. මෙම හර්නියාව හට ගැනීමට බලපාන ප්‍රධාන හේතුවක් තමයි උදර බිත්තියේ පේශිිවල තිබෙන දුර්වලතාව. තරබාරු අය ගේ උදර බිත්තියේ තිබෙන පේශී ශක්තිමත් නෑ. ඒ නිසයිි තරබාරු අයට අම්බිිලයිකල් හර්නියා තත්ත්වය ඇති වෙන්නේ. හොඳින් ව්‍යායාම කරන අය ගේ ශරීරයේ පේශී ශක්තිමත්. ඒ නිසා මෙම හර්නියා තත්ත්වය ඇති වෙන්නේ නෑ. මහන්සි නොවී සිටින අයකු ගේ පේශි තුළ තෙල් (Fat) පිරෙනවා. එනිසා බඩ ඉදිරියට නෙරනවා. ඉදිරියට නෙරා එන බඩේ පේශි ශක්තිමත් බැවින් අඩූවීම නිසා මෙම හර්නියා තත්ත්වය ඇති වෙනවා.

යම් අයකු ගේ ශරීරයේ සැත්කම් කරපූ කවර හෝ ස්ථානයකිින් හර්නියාවක් හටගන්න පූළුවන් ද?

සැත්කමක් කරපූ ස්ථානයක හර්නියා ඇති වීමේ ප්‍රවණතාව වැඩියි. එයට හේතුව තමයි සැත්කමක් කර මැස්මක් දමපූ ස්ථානයක පේශිවල ශක්තිමත් බව අඩූවීම. මෙම තත්ත්වය හඳුන්වන්නේ ඉන්සිෂනල් හර්නියා (Incisional Hernia) යනූවෙනූයි.

බහූලව තිබෙන ඉන්ගියූනල් හර්නියා තත්ත්වය ඇති වන්නේ කොහොමද?

මෙම හර්නියාව ස්තී්‍ර පූරුෂ දෙගොල්ලට ම ඇති වූණත් බහූල ව තිබෙන්නේ පිරිමින්ටයි. කාන්තාවන්ට හැදෙන්නේ නැති තරම්. පිරිමින් ගේ වැඩිපූර වෘෂණ කෝෂවලයි මේ තත්ත්වය දකින්නට ලැබෙන්නේ. මෙහි දී වෘෂණ කෝෂ ඉදිමෙනවා. අපි වැඩිපූර හර්නියා කියලා හඳුන්වන්නේ මේ තත්ත්වයට. වෘෂණ කෝෂ අධික ලෙස ඉදිමීමට ප්‍රධාන හේතු දෙකක් තිබෙනවා. ඉන් වෘෂණ කෝෂවල ජලය පිරීම ප්‍රධාන වෙනවා. මෙම තත්ත්වය වෛද්‍ය විද්‍යාවේ දී හයිඩ්‍රොසීල් (Hydroseal) යනූවෙන් හැඳින්වෙනවා. අනෙක තත්ත්වය තමයි හර්නියා කියන තත්ත්වය. උදරයේ නැත්නම් ශරීරයේ ඉන ප්‍රදේශයේ හට ගන්නා ඉන්ගියූනල් හර්නියාවේ දී ශරීර අභ්‍යන්තර බඩවැල් එළියට එනවා. එළියට පැමිණි බඩවැල ඇඟිල්ලෙන් තෙරපා ශරීරය ඇතුළට දමා ගන්න පූළුවන්. බොහෝ දෙනෙක් ප්‍රතිකාර නොගන්නේ මේ හේතුව නිසා. මෙසේ එළියට එන්නේ ශරීර අභ්‍යන්තරයෙන් පිටතට වැඩි පීඩනයක් ඇති වන නිසා. ප්‍රජනක පද්ධතිය ආශ්‍රිත ව හට ගන්නා නිසා බොහෝ දෙනා මෙම රෝගය පිළිබඳව වෛද්‍යවරයකුට වූවත් පවසන්න අකමැති වෙනවා. එයින් සිදු වන්නේ රෝගය උත්සන්න වීමයි.

මෙවැනි හර්නියා තත්ත්වයක් උග්‍ර වීමෙන් ඇති වන සංකුලතා මොනවාද?

බඩවැලේ යම් කොටසක් ඉදිමී ශරීරයේ තුළ දී කැරකීමක් සිදුවූණොත් බඩවැල් ඇඹරීම නිසා බඩවැල්වලට රුධිරය ගලා යාම නැති වෙනවා. එවිට බඩ වැල් මිය යනවා. හර්නියාවක දී වේදනාවක් ඇති වීම ස්වාභාවිකයි. බඩවැල් ඇඹරීමක් සිදුවෙනවා නම් වේදනාව වැඩියි. අධික වේදනාවක් වගේ ම උදරයේ එම පෙදෙස් රතු වීමක් සිදුවෙනවා නම් වෛද්‍ය උපදෙස් ලබා ගැනීම අනිවාර්යයයි. වෛද්‍ය උපදෙස් අනූව කටයූතු නොකළොත් රෝගියා මිය යන්න පවා ඉඩ තිබෙනවා.

හර්නියා රෝගය සඳහා තිබෙන ප්‍රතිකාර මොනවාද?

මෙහි දී දක්නට තිබෙන ප්‍රධාන රෝග ලකෂණ තමයි අදාළ ස්ථානයේ අධික වේදනාවක් ඇති වීම එය ශරීරයෙන් පිටතට නෙරා ඒම. උදරයේ නම් අදාළ ස්ථානය රතු පැහැ වීම. මෙවැනි රෝග ලකෂණ මතු වූණොත් වෛද්‍යවරයකු ලවා ප්‍රතිකාර ගත යූතුයි. තිබෙන එක ම ප්‍රතිකාරය සැත්කමක් මගින් අදාළ ග්‍රන්ථිය ඉවත් කිරීමයි. වෙන ඖෂධ කිසිවක් මෙම රෝගය සඳහා නියම වන්නේ නෑ.

හර්නියා සැත්කමෙන් පසූව ඇති වන ව්‍යාකූලතා හෝ අතුරු ආබාධ තිබෙනවාද?

කිසිම ව්‍යාකූලතාවක් ඇති වන්නේ නෑ. හැබැයි මූල් අවස්ථාවේදී ම අවශ්‍ය සැත්කම කළ යූතුයි. ශල්‍ය කර්මයක් කළත් නැවතත් එතැනත් කලකට පසූව හෝ හර්නියාවක් හට ගන්න පූළුවන්.

හර්නියා ඇති වීමට බලපාන හේතු මොනවාද?

අදින් කලකට පෙර ලංකාවෙත් ලෝකයේ අන් රටවලත් හර්නියා කියන රෝගී තත්ත්වය හට ගත්තේ වයස් ගත වූ වැඩිහිටි අයටයි. දෑන් ළාබාල වයස්වල අයටත් හර්නියා ඇතිවෙනවා. එයට ප්‍රධාන හේතුව තමයි තරුණ ළමයි වගේම කුඩා ළමයි සොසේජස් වැනි ක්ෂණික ආහාර වැඩි වැඩියෙන් ගැනීමයි. එයින් සිදුවන්නේ මළ බද්ධය හෙවත් බඩ වේලීම සිදුවීමයි. බඩ වේලීම නිසා මළපහ වීම පහසූවෙන් සිදුවන්නේ තැටමීමෙන් පසූවයි. මේ ආකාරයට වේගයෙන් තැටමීම මගින් මළපහ කිරීමට උත්සාහ කිරීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස තරුණ කාලයේ දී හර්නියා ඇතිවෙන්න ඉඩ තිබෙනවා. අතීතයේ වැඩිහිටියෝ කෙදි සහිත ආහාර ගැනීම සිදු කළ නිසා ජීර්ණ වූ ආහාර ශරීරයේ හොඳින් අවශෝෂණය වීමත්, අපද්‍රව්‍ය රාශීියක් මළ ද්‍රව්‍ය වශයෙන් පිට වීම නිසාත් මළබද්ධය වැනි රෝගී තත්ත්ව ඇතිවූණේ නෑ. දරුවන් වැඩි ගණනක් බිහි කළ මව්වරුන්ටත් හර්නියා හටගන්නවා. ඒ දරුවන් බිහිකිරීමේ දී මව්වරුන් ගන්නා වේගය නිසා. කල් යෑමේ දී කාන්තාවන් ගේ නාභිය වටා ප්‍රදේශය ඉදිරියට නෙරා එනවා. මෙය ඇම්බිලයිකල් හර්නිියා යනූවෙන් හැඳින්වෙනවා.

මෙම තත්ත්වය වළක්වා ගැනීමට ගත යූතු පියවර මොනවා ද?

ගත යූතු සරල පියවරක් තිබෙනවා. ඒ තමයි කෙඳී සහිත (Fibers) ආහාර වැඩියෙන් ගැනීමෙන් මළ බද්ධය ඇති නොවීමට වගබලා ගැනීම. හොඳින් ව්‍යායාමයේ යෙදීමෙන් උදරය ශක්තිමත් නොවී ඉදිරියට නෙරා ඒම වැළක්වීමත් කළ යූතුයි.