මානසික ආතතියෙන් පෙළෙන අය හඳුනාගත හැකි ලක්ෂණ
ආතතිය යනු පුද්ගලයකුගේ මානසික හෝ ශාරීරික සමබරතාව බිඳී යන ඕනෑම ක්‍රියාවකදී හෝ අවස්ථාවක දී ඇති වන ස්වාභාවික ප්‍රතික්‍රියාවකි. යමකුගේ මනසට සත්‍ය හෝ මවා ගන්නා ලද අනතුරක් ඉව වැටුණු සැනින් සක්‍රීය වන මනස ශරීරයේ ආරක්ෂක පද්ධතියේ පෙළඹවීමෙන් ඇති කරන ක්ෂණික ප්‍රතික්‍රියාවට ආතතික ප්‍රතිචාරය stress respose යැයි කියනු ලැබේ. එනම්, ආතතික ප්‍රතිචාරය යනු ශරීරය විසින් අපව ආරක්ෂා කරනු ලබන ආකාරයයි. එය තත්ත්වාකාරයෙන් ක්‍රියාත්මක වන විට පුද්ගලයකුට ක්‍රියාශීලීව මානසික ඒකාග්‍රතාවයෙන් යුතුව ක්‍රියා කිරීමටත්, පරීක්ෂාකාරීව සහ උද්‍යෝගිමත්ව කටයුතු කිරීමටත් අවශ්‍ය සහාය මානසික ආතතිය මගින් ලබාදෙයි. විශේෂයෙන්ම හදිසි අනතුරු වළකා පුද්ගල ජීවිත රැක ගැනීමෙහිලා මානසික ආතතිය වැදගත් කර්තව්‍යයක් ඉටු කරයි. කෙසේ වුවත් එක්තරා සීමාවකට පසුව මානසික ආතතිය ප්‍රයෝජනවත් ලෙස ක්‍රියාත්මක නොවී, කෙනකුගේ පෞරුෂයට, මනෝභාවයට, සෞඛ්‍යයට, ඵලදායීතාවට, සබඳතාවන්ට යනාදී වශයෙන් මුළු ජිවිතයටම අහිතකර බලපෑම් ඇති කරයි. විශේෂයෙන්ම මානසික ආතතිය පුද්ගලයකු තුළ ඉතාමත් අහිතකර ඥනාත්මක (cognitive), භාවවිශයක (emotional) හා ශාරීරික බලපෑම් ඇති කරයි. එවන් ඇතැම් අහිතකර බලපෑම් කිහිපයක් පහතින් දක්වා ඇත.
අසාමාන්‍ය ලෙස අමතකවීම, අවධානය යොමු කිරීමේ නොහැකියාව, තීරණ ගැනීමේ අපහසුතාව යන ලක්ෂණ බහුලවීම නිසා මානසික ආතතියෙන් පෙළෙන පුද්ගලයකු තුළ සෘණාත්මක ලක්ෂණ නිතැතින්ම පහළ වේ. දිගුකාලීනව මානසික ආතතියට ගොදුරුවීම නිසා ඇතිවන සෘණාත්මක මනෝභාවය හේතුවෙන් පුද්ගලයකු තුළ ක්ෂණික කෝපය, අනවශ්‍ය කලහකාරී බව, විනෝදවීමේ නොහැකියාව සහ සතුටක් නොදැනීම, නිතර දැනෙන තනිකම හා තනිවී සිටීමේ අසාමාන්‍ය කැමැත්ත ද ඇති වේ. තවද මානසික ආතතියෙන් පෙළෙන්නකු තුළ පවත්නා පරාජිත සිතුවිලි මෙන්ම ඔවුන් තුළ නිරන්තරව පවත්නා කනස්සල්ල ඔවුන්ගේ අසාමාන්‍ය නිහඬ බවට හේතුවේ. තරගකාරී අහිතකර සිතුවිලි බහුලවීම ද මානසික ආතතියෙන් පෙළෙන්නකු තුළ දක්නට ලැඛෙන විශේෂ ලක්ෂණයකි. එමෙන්ම ඔවුන් බොහෝවිට හිතමතා වගකීම් පැහැර හැරීමට ද පෙළඹේ. සාමාන්‍යයෙන් මානසික ආතතියෙන් පෙළෙන්නකු තුළ නිතර හේතුවකින් තොර වේදනා, නිතර ඇතිවන සෙම්ප්‍රතිෂ්‍යාව, අතීසාරය හෝ මළබද්ධය, වමනය, කරකැවිල්ල, පපුවේ දැවිල්ල සහ ලිංගික ආශාවන් හීනවීම දක්නට ලැබේ. ඇතැම් විට ආහාර නොගැනීම හෝ අසාමාන්‍ය ලෙස වැඩිපුර ආහාර ගැනීම, නින්ද නොයැම හෝ අසාමාන්‍ය ලෙස වැඩිපුර නිදා ගැනීම, මත්පැන් හෝ වෙනත් මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතය සහ දුම්පානය කිරීම ද දක්නට ලැබේ. සාමාන්‍ය පුද්ගලයකුට වඩා මානසික ආතතියෙන් පෙළෙන්නකු දුර්වල හැසිරීම් රටාවන්ට (උදා - නියපොතු සැපීම, හිසකෙස් සැපීම) හුරුවීමේ ප්‍රවනතාවය වැඩිය. දිගුකාලීනව මානසික ආතතියට ගොදුරුවීම නිසා බොහෝ ලෙඩ රෝග වැළඳීමේ ප්‍රවනතාවය ද ඉහළ යයි. ඒ සඳහා උදාහරණ කිහිපයක් මෙසේය.
මානසික ආතතිය ශරීරයේ රුධිර සංසරණය වේගවත් කරන නිසා අධි රුධිර පීඩනය (high blood pressure/hypertension) ඇති කරයි. රුධිර පීඩන තත්ත්වය දිගු කාලයක් පැවතීමෙන් හෘද රෝග (hart attacks) සහ ආඝාතය (stroke) ඇතිවීමේ ප්‍රවනතාවය ඉහළ යයි. මානසික ආතතිය ඇති විට හද ගැස්ම අසාමාන්‍ය ලෙස ඉහළ යන නිසා ද හෘද රෝග ඇති විය හැකිය. එසේම, මානසික ආතතිය අසාමාන්‍ය ස්වසන තත්ත්වයන් ඇති කරන නිසා පෙනහළු ආශ්‍රිත රෝග ඇතිවීමේ ප්‍රවනතාවය ද ඉහළ යයි. මානසික ආතතිය හේතුවෙන් අසාමාන්‍ය ආහාර රටාවන්ට හුරුවීම නිසා මෙන්ම ආහාර ජීර්ණ පද්ධතියේ අසාමාන්‍ය ක්‍රියාකාරීත්වය නිසා නොයෙකුත් මන්දපෝෂණ තත්ත්වයන් හෝ අධික තරබාරු බව ඇතිවේ. ස්නායු දුර්වලතාවයන්, සම රැලිවැටීම නිසා ඇති වන වියපත් පෙනුම, ලිංගික ඛෙලහීනතාවය, වාත රෝග, දියවැඩියාව සහ පිළිකා වැනි තවත් නොයෙකුත් රෝගාබාධ වුවද දිගුකාලීන මානසික ආතතියට ගොදුරුවීම තුළින් ඇති විය හැකිය. මානසික ආතතිය ශරීරයේ ආරක්ෂක පද්ධතියේ ක්‍රියාකාරීත්වය අවම කරන නිසා ශරීරය ඉතා පහසුවෙන් බෝවන රෝගවලට ද ගොදුරු වේ. මෙවැනි නොයෙකුත් හේතු නිසා මානසික ආතතිය පාලනය කර ගැනීම ඉතාමත් වැදගත්ය. මානසික ආතතිය පාලනය කිරීම යනු පුද්ගලයකුගේ දෛනික ක්‍රියාවන් සහ සිතුවිලි පාලනය කර ගැනීමය. ඒ සඳහා යමෙකුට හැකිනම් ආතතියට හේතුවන පසුබිම වෙනස් කිරීමත්, එසේ කළ නොහැකි නම් එවැනි අවස්ථාවන්ට ප්‍රතිචාර දක්වන ආකාරය වෙනස් කිරීමත් සිදු කළ හැකිය. ආගම දහමට නැඹුරුවීම, ශාරීරික ව්‍යායාම, මනා පෝෂණයක් සහිත සමබර ආහාර වේලක් ගැනීම, එළවළු, පලතුරු සහ පළා වර්ග වැඩිපුර ආහාරයට එකතු කර ගැනීම, පිරිසිදු ජලය වැඩිපුර පානය කිරීම, ගෙවතු වගාව, සෞන්දර්යාත්මක වින්දනය වැනි විවිධ ක්‍රියාවන් දෛනික ජීවිතයට එක් කර ගනිමින් පිරිසිදුව පිළිවෙළකට විනෝදයෙන් දිවි ගෙවීම සහ අනවශ්‍ය කාර්යබහුල බවින් මිදී සැහැල්ලු දිවි පෙවතක් ගත කිරීමෙන් මෙන්ම අහිතකර සෘණාත්මක ආකල්පවලින් තොර සිතුවිලි මාලාවක් ගොඩනගා ගැනීම තුළින් මානසික ආතතියේ පීඩනයෙන් මිදී නිරෝගිමත් හා තෘප්තිමත් ජීවිතයක් ගත කිරීමට හැකි වනු ඇත. අතීතය හා අනාගතය පිළිබඳව අනවශ්‍ය ලෙස නොසිතා තරගකාරීත්වයෙන් මිදී ලද දෙයින් සතුටු වෙමින් පවත්නා වර්තමානයේ ජීවත්වන පුද්ගලයාට මානසික ආතතියෙන් මිදී සතුටින්, සැහැල්ලුවෙන් මෙන්ම නිරෝගීව ද ජීවත්වීමට හැකිය.
උපුටා ගැනීම දිවයින පුවත් පත
