ගැස්ට්‍රයිටිස් හැදෙන හේතු ගැන දෑන ගන්න

නිසි වේලාවට ආහාර නොගෙන දවසේ වැඩි වේලාවක් කුසගින්නේ සිටීම නිසා සෑදෙන රෝගයක් තමයි ආමාශයික ප්‍රදාහය. මේක වෛද්‍ය විද්‍යාවේ දී හඳුන්වන්නේ ගැස්ට්‍රයිටිස් කියලා. පොදු ජනයා අතර ඉතාමත් ම බහූල මේ රෝගය බොහෝ දෙනා හඳුන්වන්නේ "ගෑස් අමාරුව" කියලයි.

මේ රෝගය වෛද්‍ය විද්‍යාවට අනූව සිංහලෙන් හඳුන්වන්නේ ආමාශයික ප්‍රදාහය කියලයි ඉංග්‍රීසියෙන් කියන්නේ ගැස්ට්‍රයිටිස් කියලයි. මේ රෝගය මෙවැනි තනි නමකින් හැඳින් වූවත් මෙයට විශාල පරාසයක් තිබෙනවා. අප ගන්නා ආහාරය අමාශයේ දී දිරවීමට පහසූ වන අන්දමට කුඩා කොටස්වලට කැඩී වෙන් වෙනවා. ඒ සමඟ ම ආහාර ජීර්ණයේ ආරම්භය ද සිදුවෙනවා. ආහාර ජීර්ණය පහසූ වීම සඳහා ම ඊට සරිලන අයූරින් ආමාශයේ අභ්‍යන්තර ව්‍යූහය සැකසී තිබෙනවා. ආමාශයේ අභ්‍යන්තර ව්‍යූහය රැළි සහිත වීම විශේෂ ලකෂණයක්. ආහාර ජීර්ණය වේගවත් කිරීම සඳහා අමාශයේ දී ආහාරයට ආමාශයික යූෂ ස්‍රාවය වෙනවා. මේ ආමාශයික යූෂවල අම්ලයක් තිබෙනවා. ඒ තමයි හයිඩ්‍රක්ලෝරික් අම්ලය. මෙය ඉතා සාන්ද්‍ර අම්ලයක්. මෙවැනි සාන්ද්‍රතාවක් තිබෙන අම්ලය අපේ අතට වැටූණොත් අත පිළිස්සීමක් වෙනවා. ඒත් ආමාශයේ අභ්‍යන්තර සෛල සැකසී තිබෙන ආකාරය අනූව හානියක් වන්නේ නෑ. අපේ ආහාර ගැනීමේ පූරුද්දට අනූව දිනකට වරක් ආහාර ගැනීම සිදු කරනවා. ඒ නිසා දිනකට 3 වරක් ආමාශයික යූෂ සමඟ හයිඩ්‍රක්ලෝරික් අම්ලය ආමාශයෙන් ස්‍රාවය වෙනවා. ඒ නිසයි අපට බඩගිනි ඇති වෙන්නේ. කුසගින්න ඇති වන වේලාවට කවර හෝ ආහාරයක් ගැනීම කළ යූතුයි. ආහාර ගැනීමෙන් ආහාරය ජීර්ණය වෙනවා. ඒ සමඟ අම්ලය තනූක වෙනවා. ඒ නිසා ආමාශයේ සෛල වලට හානියක් සිදුවන්නේ නෑ. කුසගිනි දෑනෙන වේලාවට දිගින් දිගට ම ආහාර ගැනීමක් සිදු නොකළොත් ආමාශයේ අභ්‍යන්තර සෛල විනාශ වීම දිගින් දිගට ම සිදුවෙනවා. කලක් යන විට ආමාශයේ තුවාල ඇති වෙනවා. තවත් කලක් යන විට මේ තුවාල වණ බවට පත්වෙන්න ඉඩ තිබෙනවා. මෙන්න මේ තුවාල තමයි අමාශයික ප්‍රදාහයට හේතු වන්නේ.

නූතන වෛද්‍ය පර්යේෂණවලට අනූව හෙලිකොබැක්ටර් පයිලරි කියන බැක්ටිරියාවක් මීට හේතුවන බව සොයාගෙන තිබෙනවා. මේ බැක්ටීරියාව ශරීරය තුළ ම තිබෙන එකක් මිස පිටතින් පැමිණි දෙයක් නොවෙයි.

ශ්‍රි ලංකාව ඇතුලු ආසියාතික රටවල අය ගේ ආහාරයට මිරිස් ගම්මිරිස් වැනි ද්‍රව්‍ය සමඟ වෙනත් කුළු බඩූ වර්ග ඇතුළත් වෙනවා. මේවාත් ආමාශයික ප්‍රදාහ ඇති වීමට හේතු වෙනවා වගේම අධික දෑවිල්ල සහිත ආහාර වැඩියෙන් ගැනීමත් ප්‍රධාන හේතුවක් වී තිබෙනවා. අද දවසේ තිබෙන ප්‍රධාන හේතුවක් තමයි වේලාවට ආහාර නොගැනීම. බොහෝ අය රාත්‍රී ආහාරය ගත් පසූ උදැසන ආහාරය ගන්නේ නෑ. දහවල් ආහාරය ප්‍රමාද වී ගන්නවා. මේ අනූව පැය 12ක් පමණ ආමාශය හිස් වී නිරාහාර ව සිටිම නිසා කලින් කී ආකාරයට ආමාශ ප්‍රදාහය වෙනවා. අධික දුම් පානය හා මත්පැන් පානයත් මීට හේතු වෙනවා. ඒ වගේම මානසික අවපීඩනය, සිතේ නොසන්සූන්බවත් හේතුවක් වනවා. කෘත්‍රීම බීම පානයත් හේතුවක්. මේ කරුණූ සියල්ල ම පිළිබඳව විමසන විට අපේ රටෙි අයට මේ කරුණූ එකක් හෝ දෙකක් හෝ නොවෙයි සියල්ලම හේතු බලපාන බව පේනවා.

අද තත්ත්වය පිළිබඳව විමසීමේ දී පාසල් දරුවන්, තරුණයින්, මැදිවියේ සහ මහලු යන සෑම වයස් කාණ්ඩයක ම අයට මේ රෝගය වැළදී තිබෙන බව වාර්තා වෙනවා. පාසල් දරුවන් උදේ ආහාරය ගැනීමේ පූරුද්දෙන් ඈත් වෙලා. දහවල් ආහාරයත් ප්‍රමාද වෙලා ගැනීම නිසා. මෙම රෝගයට ගොදුරු වීම දිනෙන් දින වැඩි වෙනවා.

ප්‍රධාන උපදේශය වේලාවට ආහාර ගැනීමයි. කුසගින්න හට ගන්නා වේලාවට කිරි පැකටි එකක් හෝ එවැනි බීමක් හෝ බර ආහාරයක් ගැනීම ඉතාමත් වැදගත්. එවිට අම්ලය තනූක වී සෛල විනාශ වීම වළක්වනවා. දෙමාපියන් දරුවන්ට නිසි වේලාවට ආහාර ගැනීමට පූරුද්දක් ඇති කළ යූතුයි. විශේෂයෙන් ම කෙටි කෑම සහ තෙල් සහිත ආහාර ගැනීම සූදුසූ නෑ. මානසික සූවය ඉතාම වැදගත්. එය සමබර ව තබා ගත යූතුයි. කුසගින්න සැදුණූ වේලාවට කෘත්‍රිම බීම සූදුසූ නෑ. ඒ වේලාවට වතුර බීම වඩාත් හොඳයි.

බොහෝ අය ගේ මෙම වේදනාව පපූව මැද පෙදෙසින් මතු වෙනවා. මෙය බොහෝ විට හෘදයාබාධයක දී හට ගන්නා වේදනාවට සමානයි. මෙහිදී වෛද්‍යවරයාට රෝගය සොයා ගැනීමට රෝගියා ඔහූ ගේ තිබෙන රෝගය හරිආකාර ව පැවසිය යූතුය. මෙහි දී මතක තබාගත යූතු විශේෂ දෙයක් නම් ආමාශයේ වණ සහ ගෙඩි තිබෙන විට රුධිරය වහනය වීමක් සිදුවිය හැකියි. එවිට ගුද මාර්ගයෙන් රුධිරය පිට වීමත් සිදු විය හැකියි. ආහාර උගුරට ඒමත් තවත් ලකෂණයක්.

සන්ධි අමාරුව වැනි රෝග තත්ත්වයට දෙන වේදනා නාශක ඖෂධ වැනි ඖෂධ දිගු කලක් ගැනීමෙන් ආමාශයික ප්‍රදාහයට හේතුවක් වෙනවා. ආමාශයික ප්‍රදාහයට දෙන ප්‍රති අම්ල පෙති දිගින් දිගටම ගැනීමෙන් මළ බද්ධය ඇති වෙනවා. ඉතින් අප කළ යූත්තේ මෙවැනි රෝග බොහෝ හිංසාකාරී, වේදනා ගෙන දෙන නිසා නියම වේලාවට ආහාර ගැනීමෙන් රෝගය වැළදීම වළක්වාලීමයි. ඒ තමයි රෝගයෙන් බේරීමට තිබෙන එකම මඟ. ඒ නිසා වෛද්‍ය උපදෙස් අනූව අවම වශයෙන් ඖෂධ නිසි වේලාවට ගැනීමත්, නිසි වේලාවට ආහාර ගැනීමත් ඉතාමත් වැදගත්.

සෞඛ්‍ය අධ්‍යාපන කාර්්‍යාංශයේ වෛද්‍ය නිලධාරි වෛද්‍ය අනිල් සමරනායක