දත් බේරගන්න ඕනෙනම් මේවා ගැනත් හිතන්න

මුඛයේ නිරෝගී භාවය පිළිබඳව බොහෝ දෙනෙකුට ඇත්තේ අඩු අවධානයකි. එහි ප්‍රතිඵලය වන්නේ විදුරුමස් දියවීම, අකලට දත් වැටීම, කටින් දුගදක් හැමීම වැනි තත්ත්වයන්ට ගොදුරු වීමය. මුඛ සෞඛ්‍ය පිළිබඳව අඩු අවධානයක් යොමු කිරීම හෘදයේ කපාටවල යම් යම් ආබාධයක් ඇතිවීමටත් හේතු විය හැකි බව නවතම පර්යේෂණ මගින් හෙළිවී ඇත. මුඛ සෞඛ්‍ය පිළිබඳව ඇති ගැටලු කීපයකටම පිළිතුරු සපයා ගැනීම සඳහා අපි මහරගම මුඛ සෞඛ්‍ය ආයතනයේ අධ්‍යක්ෂ දන්ත වෛද්‍ය චන්දන ගජනායක මහතා හමුවීමු.

මුඛ සෞඛ්‍ය පිළිබඳව වැඩි අවධානයක් යොමුකළ යුත්තේ ඇයි?

මුඛය එසේ නැතිනම් කට මිනිසාගේ පැවැත්මට වැදගත් ශරීර අවයවයක්. අප බොහෝ දෙනෙකු සිතන්නේ අපේ කට අපට වැඩියෙන් ම උපකාර වන්නේ කතා කිරීමටයි, කෑමටයි පමණක් කියායි. එය වැරදි මතයක්. අප කවුරුත් දැක තිඛෙනවා පුංචි දරුවන් අතට හසුවන සෑම දෙයක් ම කටේ දමාගන්න හදන බව. එයින් පෙන්නුම් කෙරෙන්නේ කුඩා අවදියේදී අප සන්නිවේදන ලබාගන්නට, දැනුම එකතු කරගන්නට කට පාවිච්චි කරන බවයි. දිවෙන් විවිධ සංවේදන ලබාගන්නා බවයි. පුංචි අවදියේදී ඒ විදියට පටන්ගන්නා මුඛයේ අවශ්‍යතාව, පසුව ආහාර ජීර්ණය, ආහාරවල රසයත් විඳ තෘප්තියක් ලබා ගැනීම, සමාජය සමග හොඳ ගනුදෙනුවක් පවත්වාගෙන යාමට සිනහව උපදවා ගැනීම වැනි අවශ්‍යතා දක්වාම වර්ධනය වෙනවා.

එය තවදුරටත් පැහැදිලි කළොත්...

උදාහරණයක් විදියට යම් අයකුගේ ඉදිරිපස දත් ටික අවලස්සන යැයි සිතන්න. එසේ නැතිනම් කටින් දුගඳක් හමන්නේ යැයි සිතන්න. එම පුද්ගලයාට එය වැටහුණාම ඔහු වැඩිය කතා නොකරන වැඩිය සිනා නොවන පුද්ගලයකු බවට පත්වෙනවා. ඔහු උත්සවයක් වැනි සමාජයේ පොදු කටයුත්තකට සහභාගි වූ විටත් වැඩිපුර කතා නොකරන සිනා නොවන පුද්ගලයකු නිසා අනෙක් අය සිතන්නේ ඔහු මහා ආඩම්බරකාර පුද්ගලයකු බවයි. ඉහත කී පුද්ගලයා කතා නොකරන්නේ හෝ සිනා නොවන්නේ දත් අවලස්සන නිසා හෝ කටින් දුගඳක් හමන නිසා බව සමාජය දන්නේ නෑ. එය ඔහුගේ පෞරුෂයට විශාල හානියක්. එම නිසා මුඛ සෞඛ්‍ය හොඳින් පවත්වාගෙන යාම ඕනෑම පුද්ගලයකුගේ සමාජ ජීවිතයට මෙන් ම පෞද්ගලික ජීවිතයට ද ඉතාම වැදගත්.

මුඛ සෞඛ්‍ය හොඳින් පවත්වාගෙන යාම අපේ ජීවිතයට මේ තරම් වැදගත් නම්, ඒ සඳහා අප කුමක් කළ යුතු ද?

මුඛයේ ප්‍රධාන කොටස් 3 ක් තිඛෙනවා. ඒ දත්, විදුරුමස සහ මුඛය තුළ ඇති ශ්ලේශ්මල පටල යයි. මුඛ සෞඛ්‍ය හොඳින් පවත්වාගෙන යන්න ඒ කොටස් 3 ම හොඳින් පවත්වාගෙන යන්න ඕනෑ. දත් දිරා යාමට ප්‍රධානම හේතුව ලෙස නිතර පැණි රස ආහාර ගැනීම, පැණි රස ද්‍රව්‍ය නිතර දත් මත රැඳී තිබීම මූලිකවනවා. විදුරු මස් ආශ්‍රිතව රෝග ඇතිවීමට බලපාන හේතුව වන්නේ ‘දන්ත පත’ ඇතිවීමයි. දන්ත පත ලෙස හඳුන්වන්නේ විදුරුමස ආශ්‍රිතව ඇතිවන පටලයක්. නිවැරදිව දත් මදින්නේ නැතිව සිටින විට අප ගන්නා ආහාරවල කුඩා කැබලි කෙළවල තිඛෙන රසායනික ද්‍රව්‍ය සමග මුසුවීමෙන් දන්ත පත නිපද වෙනවා. දන්ත පත බැක්ටීරියා වර්ධනයට කදිම තෝතැන්නක්. දත් දිරා යාමෙන් දතේ කුහර ඇතිවී දත් කැක්කුම හටගන්නවා. විදුරු මස් රෝග ඇති වූ විට විදුරු මස්වලින් රුධිරය වහනය වීමටත්, විදුරුමස් ඉදිමීමටත්, කටින් දුගඳක් හැමීමටත් දත් බුරුල් වීමටත් පටන්ගෙන අවසානයේ අකලට දත් හැලී යාමටත් හේතු වෙනවා. මුඛයේ ශ්ලේශ්මල පටල ආත්‍රිතව ඇතිවන ගැටලු පිළිබඳව කතා කරන විට මුඛ පිළිකා ප්‍රධාන තැනක් ගන්නවා. මුඛ පිළිකා ඇතිවීමට හේතු වන කරුණු කීපයක් ම තිඛෙනවා. පළමු වැන්න දුම්කොළ සහ බුලත් සැපීම. බුලත් විටක අඩංගු බුලත් පුවක් හුණු දුම්කොළ වැනි සෑම දෙයකම පිළිකා කාරක අඩංගුයි. එසේ ම දුම් පානය මගින් ද මුඛ පිළිකා ඇතිවීමට ඉඩ තිඛෙනවා. එසේ ම මධ්‍යසාර මගින් ඒ මුඛයේ ශ්ලේශ්මල පටලය පිළිස්සීමකට ලක්වෙනවා. එය මුඛ පිළිකා ඇතිවීමට හේතුවක්.

දත් දිරා යාම වළක්වා ගන්න අප කුමක් කළ යුතු ද?

අප දන්නවා දත් දිරායාමට මුල් වෙන්නේ නිතර නිතර පැණි රස ආහාර පාන ගැනීම බව. ඒ නිසා දත් දිරායාමෙන් වැළකී සිටීමට ඇති හොඳම ක්‍රමය වන්නේ දිනකට සීනි අඩංගු ආහාර පාන ගන්නා වාර ගණන අඩු කිරීමයි. අපට දිනකට දෙවරක් හෝ දිනකට තුන් වරක් පමණක් සීනි අඩංගු කෑම කෑ හැකියි. සීනි අඩංගු බීම පානය කළ හැකියි. එසේ සීනි කන හෝ සීනි අඩංගු ආහාර පාන ගන්නා වාර ගණන අඩු කළ විට දත් දිරායාමෙන් වැළකී ඉන්න පුළුවනි. දතක් දිරන්න පටන් ගන්නේ දත මතුපිට තිඛෙන ආම්ලිකතාව වැඩි වූ විටයි. අප පැණි රස ආහාර ගන්නා විට අපේ මුඛයේ ආම්ලිකත්ව ඉතාම විශාල ලෙස වැඩි වෙනවා. එහෙත් නැවත ටික වේලාවකින් සාමාන්‍ය තත්ත්වයට පත් වෙනවා. අප දවසකට වැඩි වාර ගණනක් පැණි රස ආහාර ගන්නා විට දත්වලට වැඩිවීමේ වාර ගණන වැඩි වෙනවා. දත අවට සහ දත මතුපිට ආම්ලිකතාව එසේ වැඩිවීමේ ප්‍රතිඵලය දත දිරීමට පටන්ගැනීමයි. දත් දිරා යාමෙන් වැළකී සිටීමට ගත හැකි තවත් පියවරක් තමයි ෆ්ලෝරයිඩ් සහිත දන්තාලේපයකින් දත් මැදීම. කිසියම් දතක් දිරා යාමේ මුල් අවස්ථාවේ පවතින්නේ නම්, එයට ෆ්ලෝරයිඩ් වල ආරක්ෂාව ලබාදුන්විට දත දිරායාම වළකාගත හැකියි. දත් දිරායාමට විරුද්ධව ක්‍රියා කරන්න පුළුවන් එකම රසායන ද්‍රව්‍ය ලෙස අද ලොවම පිළිගන්නේ ෆ්ලෝරයිඩ්. ඒ නිසා දිනකට සීනි ආහාරයට ගන්නා වාර ගණන අඩු කර දිනකට දෙවරක් ෆ්ලෝරයිඩ් සහිත දන්තා ලේපයක් භාවිතා කර දත් මදින්නේ නම්, දත් දිරායාම වළක්වාගන්න පුළුවනි.

රාත්‍රියට දත් මැදීම කොතරම් වැදගත් ද?

උදෑසන නින්දෙන් අවදි වූ පසුව දත් මැද මුහුණ සෝදා දවසේ වැඩ පටන්ගැනීම අපගේ පුරුද්දක්. එහෙත් දත්වල ආරක්ෂාව පැත්තෙන් සඳහන් කරන විට වඩාත් ම වැදගත් වන්නේ රාත්‍රියට දත් මැද පිරිසුදු කිරීමයි. අප රාත්‍රියට නිදාගත් විට අපේ කට අක්‍රිය වෙනවා. අපේ කට වැඩ කරන විට තමයි කටට කෙළ උනන්නේ. කෙළ උනන විට කටේ ඇති ද්‍රව්‍ය සේදී යනවා. රාත්‍රිය පුරා කට අක්‍රිය වී තිබීමෙන් කටට කෙළ ගලන්නේ නැති නිසා කට තුළ විවිධ විෂබීජ වර්ගවලට වර්ධනය වීමේ හැකියාව ලැඛෙනවා.

විදුරු මස් දියවීම වළක්වාගන්න අප කුමක් කළ යුතු ද?

ඒ සඳහා කළ යුතු වන්නේ හොඳ දත් බුරුසුවකින් දවසම දෙවරක් දත් පිරිසිදු කිරීමයි.

හොඳ දත් බුරුසුවක් කිව්වේ...?

සමතල මතුපිටක් තිඛෙන කෙඳි ඇඳ නොවුණු දත් බුරුසුවක් එවැනි දත් බුරුසුවකින් දිනපතා දවසට දෙවරක් දත් මැදීමෙන්, දත්වල බැඬෙන දන්ත පත අඩු කරගන්න පුළුවනි.

මුඛ සෞඛ්‍ය අපගේ ශරීරයේ වෙනත් අවයවවලට බලපෑම් කරනවා ද?

ඔව්, හෘදය වස්තුවේ කපාටවල ඇතිවන දුර්වලතාවකට අපගේ කටේ තිඛෙන බැක්ටීරියාවක් බලපෑ හැකි බව හෙළි වී තිඛෙනවා. එම බැක්ටීරියාව අපගේ මුඛයේ ඉතාම සුලභ ලෙස ජීවත් වෙනවා. ඒ වගේම එම බැක්ටීරියාව දත් දිරා යාමට හේතු වන දත අවට ආම්ලිකතාව වැඩි කිරීමේ ක්‍රියාවලියට උදව් වන බව දැන් හෙළි වී තිඛෙනවා. අනෙක් කරුණ තමයි හෘදය දුර්වල උදවියට හෘදයට කෘත්‍රිම කපාට යෙදු උදවියට, හෘදයේ ශල්‍යකර්මවලට භාජනය වූ උදවියට මෙන්ම හෘදයේ කපාටවල යම් යම් රෝගී තත්ත්වයන් තිඛෙන උදවියට එම බැක්ටීරියාවෙන් බලපෑම් ඇති කිරීමේ හැකියාවක් තිඛෙනවා. ඒ කිසියම් අයුරකින් කටේ තිඛෙන එම බැක්ටීරියාවන් රුධිරයට මුසු වී හෘදය කරා පැමි”මෙන්. එවිට එම බැක්ටීරියාව හෘදය රෝගී කරනවා. එය මාරාන්තික විය හැකියි.

කොපමණ වේලාවක් අප දත් මැදිය යුතු ද?

දත් මැදිය යුතු වේලාවක් පිළිබඳව සඳහන් කරන්න අපහසුයි. වඩාත් වැදගත් වන්නේ දත් මදින පිළිවෙළයි. පිරිමින් තම රැවුල බෑමට කන්නාඩියක් ඉදිරිපිටට යන්නේ ඇයි? ඒ මුහුණේ රැවුල් ගස් ඉතිරි නොවී හොඳින් රැවුල බෑමටයි. එසේ නොවුණහොත් තැනින් තැන රැවුල් ගස් ඉතිරි වෙනවා. අප දත් මදින විටත් කන්නාඩියක් ඉදිරිපිටට ගොස් දත් මැදීමයි වඩාත්ම සුදුසු වන්නේ. ඒ තමන් මදින දත් කන්නාඩියෙන් පෙනෙන නිසා. එසේ නොවුණහොත් කටේ සමහර දත් මැදෙන්නේ නැතිව ඉතිරි වෙනවා. ඒ නිසා කන්නාඩියක් ඉදිරිපිටට ගොස් දත් මැදීම ඉතාම වැදගත්. ඒ වගේම දත් මදින විට දත් ඇන්දක එක් කොනක සිට අනෙක් කොනට පිළිවෙළට මැදීම වැදගත්. දතේ ඇතුළු පැත්ත, පිට පැත්ත, උඩ ඇන්ද, යට ඇන්ද ලෙස සියලුම දත් මැදීම අනිවාර්යයි. පටන්ගන්නා කාලයේ දී මේ වැඩේට විනාඩි 20 ක් පමණ ගත වේවි. හුරු වුණාම මෙය විනාඩි 10 න් කරන්න පුළුවනි. ඔහේ කරන්නන්වාලේ, බුරුසුවකට දත් ඛෙහෙත් අරගෙන එහෙන් මෙහෙන් දත් ඇතිල්ලීමෙන් වැඩක් වෙන්නේ නෑ.

අත තද කර දත් මැදීම සුදුසු ද?

අත තද කර දත් මැදීම සුදුසු නෑ. ඒ බුරුසුවේ කෙඳි ඉතා තදින් දත්වල වදින විට එම දත් ගෙවෙන්න තිඛෙන හැකියාව වැඩි නිසයි. එය දවසෙන් දෙකෙන් සිදුවන දෙයක් නෙමෙයි. ඒ නිසා අත බුරුලෙන් තබාගෙන දත් මැදීම ඉතා වැදගත්. දත් මැදීමේ දී අවශ්‍ය වන්නේ දත් බුරුසුවේ කෙඳි අපේ කටේ ඇති සෑම දතකටම මෙන්ම එම දත්වල සෑම මතුපිටකටම ස්පර්ශ වීමයි. මෙහිදී තවත් කරුණක් සඳහන් කළ යුතුයි. ඇතැමුන් දවසට තුන් වරක් දත් මැදීමට පුරුදු වී සිටිනාව. එය අනවශ්‍යයි. එවිට දත් ගෙවීමකට ලක්වෙන්න පුළුවනි. ඒ නිසා උදේ සහ රාත්‍රී වශයෙන් දිනකට දෙවරක් දත් මැදීම ප්‍රමාණවත්. දහවල් කාලයේ ආහාර ගැනීමෙන් පසුව විශේෂයෙන්ම පැණි රස ආහාරයක් හෝ පානයක් ගැනීමෙන් පසුව කටේ දත්වල රැඳී තිඛෙන සීනි ඉවත් කිරීමට කට හොඳින් සෝදා හැරීම වඩාත් සුදුසුයි.

දත් මදින විට දිවත් මදින්න ඕනෑ ද?

ඔව් දිවත් මැදිය යුතුයි. ඒ මොකද අපේ දිව සාමාන්‍යයෙන් රළු ස්වභාවයක් ගන්නවා. කටේ විදුරුමස සහ දත් මතුපිට සියුම් ස්වභාවයක් පවතින නිසා ඒවායේ රැඬෙන ආහාර කොටස් කෙළ සමග සේදී යනවා. එහෙත් දිවේ තිඛෙන ආහාර කොටස් එසේ සේදෙන්නේ නෑ. ඒ නිසා දිව මැදිය යුතුයි. දිව මතුපිට යනු වැඩිපුර බැක්ටීරියා ප්‍රමාණයක් නිපදීමේ හැකියාව තිඛෙන තැනක්. දිව හරියාකාරව පිරිසුදු වුණේ නැතිනම්, දිවෙන් දුර්ගන්ධයක් හමන්න පුළුවනි. ඒ නිසා දත් මදින විට සුළු වශයෙන් හෝ දිව මැදිය යුතුයි.

මුඛ සෞඛ්‍ය හොඳින් පවත්වාගෙන යන්න අපේ ආහාර වේල කෙසේ විය යුතු ද?

සාමාන්‍යයෙන් අපේ ශරීරය නිරෝගීව පවත්වාගෙන යන්න සමබල ආහාර වේලක් අවශ්‍යයි. දතක නිරෝගී භාවය ගැන සිතන විට කැල්සියම් විටමින් ඒ ඩී අඩංගු ආහාර ගැනීම ඉතාම වැදගත්. මෙම පෝෂ්‍ය පදාර්ථ, අලුත් එළවළු, පලතුරු, පලා වර්ග, කුඩා මාළු ආදියේ අඩංගු වෙනවා. මෙහිදී විශේෂයෙන් සඳහන් කළ යුතු කරුණක් තිඛෙනවා. දත්වල නිරෝගී භාවයට දියර කිරි පානය ඉතාම ප්‍රයෝජනවත් බවයි.

දත් බුරුසුවක් කොපමණ කාලයක් පාවිච්චි කරන්න පුළුවන් ද?

දත් බුරුසුවක් පාවිච්චි කළ හැකි කාලය පිළිබඳව හරියටම කියන්න බැහැ. දත් බුරුසුවක කෙඳි ඇදවූ විට එම බුරුසුව ඉවත් කළ යුතුයි. එය අපට මෙලෙස තීරණය කළ හැකියි. පාවිච්චි කරන දත් බුරුසුවක් ගෙන ඒ දෙස කෙඳි ඇති පැත්තෙන් නොව අනෙක් පැත්තෙන් (ප්ලාස්ටික් කොටස ඇති පැත්තෙන්) බැලූ විට කෙඳි පෙනෙන්නේ නම්, එම දත් බුරුසුවේ කෙඳි ඇදවී ඇති බව නිගමනය කළ හැකියි. එවිට දත් බුරුසුව භාවිතයෙන් ඉවත් කිරීමයි සුදුසු. සාමාන්‍යයෙන් භාවිත කරන ආකාරය අනුව මාස 1 - 3 අතර කාලයක් දත් බුරුසුවක් .භාවිත කළ හැකියි. එහෙත් බුරුසුවේ කෙඳි ඇදවී ඇත්නම් එම බුරුසුව භාවිත කළ කාලය පිළිබඳව නොසිතා එය ඉවත් කළ යුතුයි.

දත් හිරි වැටීම රෝග ලක්ෂණයක් ද?

ඔව් එය රෝග ලක්ෂණයක්. දත් හිරි වැටීමට ප්‍රධාන හේතු දෙකක් තිඛෙනවා. ඉන් එකක්තමයි දත් තදින් මැදීම. දත් තදින් මදින විට දතක මතුපිට තිඛෙන එනැමලය ගෙවී යනවා. එනැමලය ගෙවී ගොස් දන්තීනය මතු වෙනවා. එම දන්තීනය ඉතාම සංවේදී කොටසක්. ඒ නිසයි දත් හිරි වැටෙන්නේ. දතක් හිරි වැටීමට බලපාන අනෙක් කරුණ තමයි, දතක් නරක් වීම එවිටත් දතේ මතුපිට තිඛෙන එනැමලය දිරා ගිය විට දන්තීනය කොටස මතු වෙනවා. එවිටත්දත් හිරි වැටෙනවා. මේ හේතු දෙක නිසයි දත් හිරි වැටෙන්නේ. මෙය වහාම ප්‍රතිකාර ගත යුතු තත්ත්වයක්.

දත් කැක්කුම ඇතිවන්නේ ඇයි?

දතක පිටතින් ඇත්තේ එනැමලය, ඊළගට දන්තීනය, ඊළගට තිඛෙන්නේ කල්ක කුහරය. කිසියම් බැක්ටීරියාවක් කල්ක කුහරයට ඇතුළු වූවොත් එම බැක්ටීරියාවට විරුද්ධව අපේ ශරීරයෙන් සටනක් ආරම්භ වෙනවා. ඒ සටනේදී කල්ක කුහරය තුළට විශාල රුධිරය ප්‍රමාණයක් මෙන්ම විවිධ තරල විශාල ප්‍රමාණයක් ද ඇතුළු වෙනවා. ඒවායින් කල්ක කුහරය පිරුණු විට වෙනදා තිබුණට වඩා විශාල ද්‍රව්‍ය ප්‍රමාණයක් සිර වෙනවා. ඒවාට එළියට යන්න ඉඩක් ඇත්තේ නෑ. එවිට කල් කුහරය තුළ පීඩනය වැඩි වෙනවා. දරාගන්න බැරි මෙම පීඩනය දතේ ස්නායුවලට දැනෙන්නේ වේදනාවක් ලෙසින්. දත් කැක්කුම හැදෙන්නේ ඒ විදියට. ලෝකයේ ඇති දරාගන්න බැරි වේදනාවන් කීපය අතරින් එකක් ලෙස දත් කැක්කුම සැලකෙනවා.

දත් කැක්කුමක් ඇතිවූ විට එම වේදනාවෙන් මිදෙන්න යම් යම් දේ දත මත තැබීම සුදුසු ද?

ඇතැමුන් දත් කැක්කුමක් ඇතිවූ විට ඇස්ප්‍රින් පෙති මෙන්ම දුම්කොළ නැටි තැබීමටත් පුරුදු වී සිටිනවා. එය ඉතා වැරදි ක්‍රියාවක්. එයින් සිදුවන්නේ දත අවට තිඛෙන විදුරුමස සහ ශ්ලේෂ්මල පටලය පිච්චී යාමයි. මෙවිට කළ යුත්තේ පැරසිටමෝල් වැනි වේදනා නාශකයන් ගැනීමයි. ඉන් පසුව වෛද්‍යවරයකු හමුවිය යුතුයි.

විදුරුමස් දියවන්නේ ඇයි?

දැන් ඔබ දන්නවා දත අවට දන්ත පත සෑදෙන ආකාරය. මෙම දන්ත පත කෙළවල තිඛෙන කැල්සියම් වැනි ලෝහ සමග එකතුවී දත මතුපිට ඇලෙනවා. මේවා මත බැක්ටීරියාවන්ට හොඳින් වර්ධනය වීමේ හැකියාව තිඛෙනවා. බැක්ටීරියා වර්ධනය වන විට විවිධ විෂ ද්‍රව්‍ය නිකුත් කරනවා. ඒ විෂ ද්‍රව්‍යවලට හැකියාව තිඛෙනවා විදුරුමස සහ හකු ඇටය දිය කිරීමට. විදුරුමස් දියවීම ලෙස හැඳින්වෙන්නේ එයයි.

විදුරුමස් දියවීමේ රෝගයට ප්‍රතිකාර තිඛෙනවා ද?

ඔව් තිඛෙනවා. විදුරුමස දියවීමේ රෝගයෙන් වැළකීමට මෙන්ම ප්‍රතිකාර ලෙස ද ඇත්තේ එකම දෙයක්. ඒ දිනකට දෙවරක් දත් හොඳින් පිරිසුදු කිරීමයි. දත් මදින විට තමන්ගේ දත් බුරුසුව කටේ තිඛෙන සෑම දතකම සෑම පැත්තකම ස්පර්ශ වූයේ දැයි සැක හැර දැනගැනීමයි.

දියවූ විදුරුමස් යථා තත්ත්වයට පත් වෙනවා ද?

ප්‍රතිකාර කළ පසුව විදුරුමස මුලින් තිබුණු ආකාරයටම පත්වෙන්නේ නෑ. නමුත් විදුරුමස් දියවීම හොඳින් පාලනය කළ හැකියි. විදුරුමස් දියවීම හකු ඇටය දක්වා පැතිර ඇත්නම්, හකු ඇටය ශල්‍යකර්මයක් මගින් සැකසිය යුතුයි.

දතකින් ලේ එනවානම්?

දතකින් ලේ එනවා යැයි අප කියන්නේ, දත අසල තිඛෙන විදුරුමසින් ලේ ඒමටයි. එයට හේතු දෙකක් තිඛෙනවා. එක් හේතුවක් තමයි, එම ස්ථානයේ විදුරුමස රෝගී වීම. එය විදුරුමස් රෝගයක ආරම්භක අවස්ථාවයි. අනෙක් හේතුව වන්නේ එම ස්ථානයේ කිසියම් තුවාලයක් තිබීමයි. මේ හේතු දෙක නිසයි විදුරුමසින් ලේ ගලන්නේ.

දන්ත සායනයකට ගොස් දත් සුද්ද කළ යුතු ද?

දන්ත සායකයකට ගොස් දත් සුද්ද කිරීම නුසුදුසු බවට අපේ සමාජයේ මතයක් තිඛෙනවා. එය විශාල වැරදි මතයක්. සෑම අයකුම මාස 3 කට හෝ මාස 6 කට වරක්වත් දන්ත වෛද්‍යවරයකු වෙත ගොස් තම දත් පෙන්වා ගැනීම ඉතාම වැදගත්. එහිදී වෛද්‍යවරයා තීරණය කරාවි දත් සුද්ද කළ යුතු ද නැද්ද කියා. ඇතැමුන් සිතනවා දත් සුද්ද කිරීමෙන් විදුරුමස් දියවීම වැඩි වෙනවා ය කියා එය මිථ්‍යාවක්.

දත් ගැලවිය යුතු ද?

දත් ගැලවීම පිළිබඳව බොහෝ සෙයින් කතා කළේ මීට කලකට ඉස්සර. යම් යම් හේතූන් නිසා විනාශයට පත්වූ දත් වුවත් නොගලවා රැක ගැනීමේ ක්‍රම දැන් තිඛෙනවා. ර්‍ණදන්ත සංරක්ෂණය” ලෙසයි එය හැඳින්වෙන්නේ.

ස්නායු පිරවීමට බිය විය යුතු ද?

ස්නායු පිරවීම යනු ඉතාම වටිනා ප්‍රතිකාර ක්‍රමයක්. ඒත් ඇතැම් අතුරු ආබාධ ඇතිවන බව මතයක් තිඛෙනවා. එය ඉතාම වැරදි මතයක්. මීට කලකට පෙර දත් ගලවා ඉවත් කළ යුතු යැයි තීරණය කළත් එසේ ගැලවිය යුතු නැතැයි තීරණය කළේ ස්නායු පිරවීම නමැති නවීන ප්‍රතිකාර ක්‍රමය ආවාට පසුවයි. ර්‍ණකිසියම් වියදමක් කර ස්නායු පිරවීමක් කළ පසුව එය ගැලවී යනවා, යැයි” මතයක් ද පවතිනවා. එයත් වැරදි මතයක්. ස්නායු පිරවීමක් කළ පසුව එම දත නියම ආකාරයෙන් පවත්වා ගන්නේ නැතිනම්, දත නියම අයුරින් පිරිසුදු කරන්නේ නැතිනම්, එම දත ගැලවී යන්න පුළුවනි. යම් හෙයකින් එසේ ගැලවුණොත් වෛද්‍යවරයකු වෙත ගොස් එම දතට සාමාන්‍ය පිරවුමක් යොදා ගත යුතුයි.

ශාකසාර දන්තාලේප දත් මැදීමට වඩාත් සුදුසු ද?

විවිධ දන්තාලේප අද වෙළෙඳ පොළේ තිඛෙනවා. එහෙත් ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ නිර්දේශය වන්නේ දත් මැදීම සඳහා වඩාත් ම සුදුසුවන්නේ ෆ්ලෝරයිඩ් අඩංගු දන්තාලේපයක් බවයි. දත් මැදීමේ විශාල දන්තාලේප ප්‍රමාණයක් දත් බුරුසුවට ගැනීමත් අවශ්‍ය වන්නේ නෑ. මුං ඇටයක පමණ ප්‍රමාණයේ දන්තාලේප ප්‍රමාණයක් ඒ සඳහා ප්‍රමාණවත්. එසේ ම ඇතැමුන් මිල අධික දන්තාලේප භාවිතා කරනවා. දන්ත වෛද්‍යවරයෙකු දත් පරීක්ෂා කර බලා එවැනි දන්තාලේපයක් දත් මැදීමට නිර්දේශ කළොත් එය භාවිතා කළ යුතුයි. එසේ නැතිව මිල අධික දන්තාලේප භාවිතා කිරීමෙන් ප්‍රයෝජනයක් අත්වන්නේ නෑ.

කටින් දුගඳක් හමන්නේ ඇයි?

ඊට ප්‍රධාන හේතු දෙකක් තිඛෙනවා. ඉන් පළමුවැන්න, අප ගන්නා ආහාර කැබලි කට තුළ ඉතිරිවී ඒවා පල් වී දුගඳ හැමීමයි. අනෙක් කාරණය තමයි, අපේ කට තුළ විවිධ බැක්ටීරියා වර්ග විශාල වශයෙන් වර්ධනය වී එම බැක්ටීරියා වර්ග නිපදවන ඇමෝනියා, සල්ෆර් වැනි රසායනිකවලින් දුගඳක් හැමීම. කට තුළ කෑම කැබළි රැඳී ඒවා පල්වීමට ඇති ප්‍රධාන ම හේතු වන්නේ කට තුළ දන්ත කුහර තිබීම සහ නිවැරදිව දත් නොමැදීම නිසා දත් අතර කෑම කැබළි ඉතිරි වීමයි. එසේ ම දන්ත පතවල ආහාර කැබළි ඉතිරි වී ඒවා මත බැක්ටීරියා වර්ධනය වී එම බැක්ටීරියා මගින් විෂ රසායන නිකුත් කිරීම නිසා ද කටින් දුගඳක් හමනවා. එසේ ම කටින් දුගඳක් හැමීමට ආමාශය ආශ්‍රිතව ඇතිවන ඇතැම් රෝගාබාධත් හේතු වන බව හෙළි වී තිඛෙනවා. නමුත් කටින් දුගඳක් හමන්නේ නම්, ඒ සඳහා 90% ක් ම හේතු වන්නේ මුඛය තුළ බැක්ටීරියා වර්ධනය වීමයි.

කට සෝදන දියර (මවුත් වොෂ්) භාවිතා කිරීම සුදුසු ද?

මවුත් වොෂ් භාවිතා කිරීමේ ඇති වරදක් නෑ. නමුත් එය අපගේ මුඛයේ ඇති සියලුම ගැටලුවලට පිළිතුරක් නෙමෙයි. ඒ වගේ ම එය දත් මැදීමට විකල්පයකුත් නෙමෙයි. සෑම පුද්ගලයකුම දිනකට දෙවරක් දත් මැදීම අනිවාර්යයි. ඊට අමතරව මවුත් වොෂ් භාවිතා කළාට කමක් නැහැ. මීට කලකට පෙර වෙළෙඳ පොළේ තිබුණේ විෂබීජ නාශක මවුත් වොෂ් පමණයි. නමුත් දැන් මවුත් වොෂ් විශේෂ රාශියක් ම තිඛෙනවා. ඒ, එක් එක් වර්ගයෙන් පුමුඛතාව ලබාදෙන්නේ මුඛයේ ඇති විවිධ තත්ත්වයන් වලටයි. ඔබේ මුඛය පරීක්ෂා කිරීමෙන් පසුව වෛද්‍යවරයායි. තීරණය කළ යුත්තේ ඔබට ගැළපෙන මවුත් වොෂ් වර්ගය කුමක්ද යන බව. ඒනිසා වඩාත් සුදුසු වන්නේ වෛද්‍යවරයා නිර්දේශ කරන වර්ගය භාවිතා කිරීමයි. කෙසේ වුවත් මවුත් වොෂ් වර්ගයක් භාවිතා කිරීම මුඛ සෞඛ්‍යයට සුදුසු දෙයක්.

මහරගම මුඛ සෞඛ්‍ය ආයතනයේ අධ්‍යක්ෂ දන්ත වෛද්‍ය චන්දන ගජනායක