විවිධාකාර රෝගවල රෝග ලක්ෂණයක්වන කොන්දේ කැක්කුම

කොන්දේ අමාරුව ඇතිවන්නේ කෙසේද?

සාමාන්‍යයෙන් වැඩිහිටි පුද්ගලයන් 10 දෙනෙක් පිළිබඳ සලකා බැලුවොත් ඉන් 9 දෙනෙක් කෙදිනක හෝ කොන්දේ අමාරුවක් ඇති වී ඇති අයවිය හැකියි. ඒ වගේම 30% -40% ක් පමණ දෙනෙකුට රැකියාවට නොයා සිටින මට්ටම දක්වා කොන්දේ අමාරුව හේතු වී තිබේ. ඒ නිසා මෙය ඉතාමත් සුලබ රෝගී තත්ත්වයක් වශයෙන් සැලකේ. මෙසේ කොඳු ඇට පෙළ ආශි‍්‍රතව කථාබහ කරන විට ඩිස්ක් එකක් පැනීම නිසාද කොන්දෙ අමාරු ඇතිවිය හැකි වුණත් එය බොහෝදුරට දැකගත හැක්කේ 10%ත් වඩා අඩු ප්‍රමාණයකි. ඒ වගේම කොඳු ඇට පේළියේ කශේරුකා අතර, මස් පිඬු, ස්නායු , අස්ථි ආදී ඕනෑම හේතුවක් නිසා කොන්දේ කැක්කුම් ඇතිවිය හැකියි. මේ අතුරින් හදිසියේ ඇතිවන කොන්දේ කැක්කුමට බොහෝදුරට හේතු වන්නේ මාංශපේශි හෝ අස්ථි බන්ධනී ආශි‍්‍රතව ඇතිවිය හැකි ඇඳීම්ය. ඒ වගේම කොන්දේ ඇතිවන අමාරුව කාලය අනුව ප්‍රධාන වශයෙන් වර්ග කිහිපයකට වෙන් කළ හැකි වේ. සති 6 ට පෙර, සති 6 ත් 12ත් හා සති 12ට වැඩි ලෙස කොන්දේ අමාරු අර්ථ දැක්වේ. මේවා හදිසියේ ඇති වන හා දීර්ඝකාලීනව ඇතිවන කොන්දේ අමාරු ලෙස අදාළ කාලයට අනුව බෙදා වෙන් කළ හැකි වේ. බොහෝදුරට ඩිස්ක් එකක් පැනීම වැනි හේතුවක් බොහෝදුරට සති 6 - 12ත් අතරට වැටෙන තත්ත්වයකි. එවැනි රෝගයට අමතරව විසබීජ, ආසාදන ,කශේරුකා කැඩීම නිසා, පිළිකාමය තත්ත්ව මෙන්ම වයසට යනවිට ඇතිවන ආතරයිටීස් රෝග නිසාත් කොන්දේ අමාරුව බොහෝදුරට දැකගත හැකි වේ.

කොඳු ඇට පෙළ වක්‍ර සහිතව පිහිටා තිබෙනවා නේද?

මිනිසෙකුගේ කොඳු ඇට පේළිය පිළිබඳ සලකා බැලීමේදී එය කොටස් කිහිපයක් යටතට වර්ග කළ හැකි වේ. එහිදී බෙල්ලේ කොඳු ඇට 07 ක් ද කඨී කෂේරුකා 05 ක් ද පහත කොටසේ කෂේරුකා 05ක් ලෙස කොඳු ඇට පෙළ වර්ග කළ හැකි වේ. මේ සෑම කොඳු ඇටයක් අතරම ඩිස්ක් එකක් තිබෙන අතර එහි පැවැත්ම මත මිනිසාගේ ශරීරයේ රදා පැවැත්ම සිදු වේ. කොඳු ඇට පේළිය අතර ස්නායු පිහිටා තිබෙන අතර එය ඉතා සංකීර්ණ පද්ධතියක් ලෙස ද අර්ථ දැක්විය හැකියි. සුසුම්නාවේ සිට කෂේරුකා අතරත ඇති සිදුරු තුළින් පොල් අත්තක ඉරටු බෙදී යන අයුරින් ශරීරය පුරා ඉහළ සිට පහළට ස්නායු ස්ථාන ගත වී තිබේ. ඒ වගේම කශේරුකා දෙකක් අතර තිබෙන ඩිස්ක් එක පැත්තට පැන්නොත් අනිවාර්යයෙන්ම පිටතට යන ස්නායුව තෙරපනු ලැබේ.

මෙහිදී දැකගත හැකි රෝග ලක්ෂණ මොනවාද?

බොහෝදුරට මාංශ පේශිවල ඇතිවන ඇදීමක් නිසා කොන්දේ කැක්කුමක් ඇති වුණොත් එය කොන්දට පමණක් සීමා වේ. නමුත් ස්නායු තෙරපුමක් නිසා ඇතිවන වේදනාව ඒ ඔස්සේ ගමන් කරන ස්වභාවයක් දැකගත හැකි වනු ලැබේ. මේ පිළිබඳ තවදුරටත් පැහැදිලි කරනවා නම් කොන්දේ පහළ ප්‍රදේශයේ ඇති කැක්කුමක් නම් එම වේදනාව කකුල් දිගේ පහළට ගමන් කරනු ලැබේ. ඒ වගේම බෙල්ල ආශි‍්‍රතව සිදු වනවා නම් අත දිගේ කැක්කුමක් පහළට ඇතිවිය හැකිය. ඒ වගේම අදාළ ස්නායුවට අනුරූපව යම් හිරිවැටීමක් එසේත් නැත්නම් කරන්ට් එකක් යනවා වැනි ස්වභාවයක් ඇති විය හැකියි. තවදුරටත් එම තත්ත්වය පැවතුණහොත් මාංශ පේශි දුර්වල වීමක් ශක්තිය පිරිහීමක් සිදුවිය හැකියි. මෙම තත්ත්වය බොහෝදුරට ස්නායු තද වීමකදී දැකගත හැකි වනු ඇති. නමුත් එම ලක්ෂණ මස් පිඬු ඇඳීමකදී නම් දැකගත නොහැකි වේ.

ස්නායු ආශි‍්‍රතව ඇතිවන වේදනාවක් සුසුම්නාවේ සිට පහතට පැමිණිය හැකි වුණත් පහත සිට සුසුම්නාව දක්වා ගමන් කළ හැකිද?

සාමාන්‍යයෙන් වේදනාව ඉහළ සිට පහළට ඇතිවන අතර පහළ සිට ඉහළට ගමන් කරන්නට පුළුවන්කමක් ඇත්තේ නැහැ. එසේ වුවත් එය විවිධ රෝගියාට දැනෙන්නේ විවිධ ආකාරයෙනි.

රෝග ලක්ෂණ ඇති වීමේ ස්වභාවය හා ආරම්භය පිළිබඳ කථාබහ කළොත්?

වැරදි ඉරියව්වකින්, යම් දෙයක් ඉසිලීම, නිදා ගැනීම වැනි දේ නිසා ඩිස්ක් එකක් පැත්තකට පැනීමට හැකියි. ඊට අමතරව අස්ථි බන්ධනී කැඩීයාමක් නම් එය බොහෝදුරට වැටීමක් නිසා සිදු වන්නකි. විසබීජයක් ඇතුල්වීම නිසා ඇතිවන රෝගී තත්ත්වයක් නම් රෝගියාට ඇතිවිය හැකි රෝග ලක්ෂණ ලෙස උණ, කෑම අරුචිය, නින්ද නොයාම ආදිය දැකගත හැකියි. මළ මුත්‍රා පිට කිරීමේ යම් ගැටලුවක් ආදී රෝග ලක්ෂණ ද බොහෝදුරට සුසුම්නාවේ අග ඇති ස්නායු තද වීමෙන් ඇතිවිය හැකි අතර එය ශල්‍යකර්මයක් මඟින් පිළියම් නොයෙදීමෙන් බරපතළ මට්ටමට පත්විය හැකියි.

ඇතැම්විට විෂබීජ ඇතුල්වීම නිසාත් කොන්දෙ කැක්කුම ඇති වනවාද? ඒ අතර ක්ෂය රෝග විසබීජය ඇතුල් වීමෙන් බරපතල ගැටලුවක් නේද?

ක්ෂය රෝග විසබීජය සුසුම්නාවට ඇතුල්වීමෙන් උණ ස්වභාවය, කෑම අරුචිය, ශරීරය කෘෂ වීම, දිගින් දිගටම පවතිනන කැස්ස සහ කැස්ස සමඟ ලේ පිටවීම ආදිය ඇතිවිය හැකි වේ. ඒ නිසා ඒවා නිවැරදිව හඳුනා ගැනීමත් නිසි කලට ප්‍රතිකාර කිරීමත් ඉතා වැදගත් වේ. එසේ නොවුණොත් බරපතළ ගැටලුවලට මුහුණ දීමට සිදුවිය හැකියි. ඒ වගේම නිශ්චිතව ක්ෂය රෝගයට ප්‍රතිකාර තිබෙන අතර නොකඩවා ප්‍රතිකාර ගැනීමෙන් එය වළක්වා ගත හැකි බව මතක තබාගන්න.

MRI ස්කෑන්වල ප්‍රතිඵල මත ඇතැම් රෝගීන් කොඳු ඇට පෙළ ආශි‍්‍රතව පූර්ව නිගමන ගොඩනගනවා නේද?

සාමාන්‍යයෙන් වයස අවුරුදු 60න් පසුව වයස ඕනෑම අයෙක් MRI පරීක්ෂණයට යොමු කළහොත් 60% ක 70%කගේ පමණ ඩිස්ක් එකක් පිටතට පැන ඇති බව දැක ගැනීමට හැකි වේ. එසේ වුවත් එවැනි අයෙක් ශල්‍යකර්මයකට අනිවාර්යෙන්ම භාජනය කිරීමට අවශ්‍ය වන්නේ නැහැ. එසේ යම් අයෙක් ශල්‍යකර්මයට යොමු කළ යුතුවන්නේ එමඟින් අදාළ රෝගියාට හානියක් හෝ යම් වේදනාවක් ඇති වී තිබෙනවා නම් පමණකි. ඒ නිසා වෛද්‍ය පරීක්ෂණ මඟින් ඒ පිළිබඳ තහවුරු කරගෙන රෝගියාගේ වයස, ජීවන චර්යාව, ආදී සෑම අංශයක් පිළිබඳවම සැලකිලිමත් වී සිදු කරන නමුත් පිළිකා අවස්ථාවකදී පමණක් අනිවාර්යෙන් ශල්‍යකර්මය කරා යොමුවිය යුතු වේ.

කොන්දේ කැක්කුම සහිතව රෝගියෙක් පැමිණි විට මූලිකව වෛද්‍යවරයෙක් සිදු කරන්නේ කුමක්ද?

රෝගියාගේ රෝගී තත්ත්වය පරීක්ෂා කර බලා ස්නායුවල යම් ගැටලුවක් තිබේ දැයි විමසා බලනු ලැබේ. ඔවුන්ට ඇති වී තිබෙන ගැටලුව අනුව ප්‍රතිකාර ලබා දෙනු ලැබේ. මසකට වඩා වේදනාව තිබෙනවා නම් ඔ-අචර පරීක්ෂණයක් කිරීම මෙන්ම ස්නායුවල යම් ගැටලුවක් තිබේ නම් අනිවාර්යයෙන්ම MRI ස්කෑන් එකක් කිරීම වැදගත්. ඒ වගේම ඇතැම් රෝග නිර්ණය කිරීම් අනුව බොහෝදුරට මාංශ පේශිය විවේකීව තබා ගැනීම ඉතා වැදගත්.

බෙල්ල ආශි‍්‍රත කොඳු ඇට පෙළේ ඇතිවන ගැටලු පිළිබඳ කථාබහ කළොත්?

බෙල්ල ආශි‍්‍රත කොඳු ඇටපෙළ, කශේරුකා 07 කින් සමන්විතයි. මේ ප්‍රදේශය ආශි‍්‍රතව බොහෝදුරට විසබීජ ආසාදන, අතරයිටීස් රෝග තත්ත්ව, ඩිස්ක් පැනීම ආදී රෝග තත්ත්ව බොහෝදුරට දැකගත හැකියි. සාමාන්‍යයෙන් MRI පරීක්ෂණ බොහෝදුරට මෙම රෝග නිර්ණයේදී ඉතාම වැදගත් පරීක්ෂණ ක්‍රමයකි.

පපුව ප්‍රදේශය ඇසුරු කරගත් කොඳු ඇටපෙළේ ගැටලු මොනවාද?

පපුව ආශි‍්‍රත කොදු ඇට පෙළේ බොහෝදුරට දැකගත හැක්කේ අනතුරු නිසා මුහුණ දෙන ගැටලු හා විසබීජ ආසාදනයි. විශේෂයෙන් මෙහිදී කථාබහට ලක්වන්නේ ක්ෂය රෝගය හා අනෙකුත් විසබීජයි. මෙහිදී බොහෝදුරට වේදනාව ඇතිවන්නේ උරපතු මැදයි. බොහෝදුරට වේදනාව පපුව වටා ඉදිරියට ද පැමිණිය හැකියි. ඇතැම් අය හෘදයාබාධ වරදවා වටහා ගත හැකියි.

උරස් ප්‍රදේශයට වඩා උකුල ප්‍රදේශය ආශි‍්‍රත ගැටලු වැඩියි නේද?

කොදු ඇට පෙළ පිහිටා ඇති ආකාරය අනුව බොහෝදුරට 80% ක් පමණ ඩිස්ක් පැනීම් සිදු විය හැකියි. ඊට අමතරව පටක තදවීම හා අස්ථි නෙරයාම් නිසාත් ඒ ආශි‍්‍රත ගැටලු ඇතිවිය හැකියි. ඒ වගේම ආසාදන මෙන්ම පිළිකා නිසාද ලේ නහරවල වෙනස්කම් සුසුම්නා තදවීම මත ද ගැටලු ඇතිවිය හැකියි. වැටීම්, වැනි හදිසි අනතුරු නිසාද මේ තත්ත්වය ඇති විය හැකියි. ඇතැම් ආතරයිටීස් රෝග අවස්ථා ද ස්නායුවලට බලපෑම් ඇති කළ හැකි ලෙස හැඳින්විය හැකියි

ශල්‍ය වෛද්‍යවරු බොහෝදුරට කොන්දේ කැක්කුම් ඇති වීමට ලබාදෙන උපදෙස් කුමන ආකාරද?

බොහෝදුරට මෙවැනි රෝගීන්ට නිවැරදි ඉරියව් පිළිබඳ අවවාද ලබාදීම් සිදු කරනු ලැබේ. ඒ වගේම වේදනා නාශක ශල්‍යකර්ම ආදී පිළියම් රෝගියාගේ රෝගී තත්ත්වය අනුව පිළියම් යොදනු ලැබේ. විශේෂයෙන් ව්‍යායාමත් මෙහිදී ඉතා වැදගත්.

ගැබිනි සමයේ කොන්දේ අමාරුව පිළිබඳ යමක් පැවසුවොත්?

ගැබිනි සමයේදී ශරීරයේ ඇතිවන හැඩය නිසා කොඳු ඇට පෙළ ආශි‍්‍රත වක්‍රය ද වෙනස් වේ. එවැනි විටෙක වේදනා නාශක හා ආධාරක පැළදීම ආදිය භාවිතා වේ.

හයි හීල්ස් පැළදීමත් කොන්දේ කැක්කුමට හේතුවක්ද?

හයි හීල්ස් පැළදීමෙන් ගුරුත්ව කේන්ද්‍රය වෙනස්වීම නිසා සමබරතාව ගිලිහීමෙන් ද කොඳුඇට පෙළ ආශි‍්‍රත ගැටලු ඇතිවිය හැකි අතර කොදු ඇට පෙළේ කැක්කුම් ඇති වී තිබේ නම් හයි හීල්ස් භාවිතය එතරම් සුදුසු නොවේ.

කොදු ඇටයක් බද්ධ කිරීමේදී යොදා ගන්නා ටයිටේනිම් ලෝහය නිසා ගැටලු ඇතිවිය හැකිද?

එවැනි ගැටලුවක් කිසිවිටෙකත් සිදුවන්නේ නැහැ. එවැනි ශල්‍යකර්ම සිදු කරන්නේ පරීක්ෂණ විශාල ප්‍රමාණයක තහවුරු කිරීමකින් අනතුරුවයි. ඒ වගේම MRI වැනි පරීක්ෂණ සිදු කිරීමේදී ද ටයිටේනියම් ලෝහය ගැටලුවක් ඇති නොකරයි.

යම් අනතුරක් වූ විට මූලිකවම රෝගියා රෝහලට රැගෙන යාම පිළිබඳ සැලකිලිමත් විය යුතුයි නේද?

ඕනෑම අනතුරකදී කොදු ඇටපෙළට හානියක් නොවී රෝහලකට රැගෙන ඒමට කටයුතු කළ යුතුයි. මෙහිදී සුසුම්නාව, බෙල්ල, කොදු ඇට පේළිය එක රේඛාවක පිහිටින සේ රෝගියා රැගෙන යා යුතුයි. තමාට නොදැනුවත් කමක් තිබෙනවා නම් ප්‍රථමාධාර කණ්ඩායමක් මඟින් ඊට පිළියම් යෙදීම ඉතා වැදගත්. අවම වශයෙන් රෝගියාව බෙල්ල නොසෙල් වී ශරීරය තද ලෑල්ලක වෙලා රෝගියා රෝහලට රැගෙන යාම ඉතා වැදගත්. රෝගියා නැවීමට හෝ කරකැවීමටවත් කිසිවිටෙකත් ඉඩ නොතැබිය යුතු වේ. රෝගියා ඉක්මනින් වගේම නිවැරදිව රෝහලට රැගෙන යාමත් ඉතා වැදගත්.

උපුටා ගැනීම සිළුමිණ