කොන්දේ අමාරු වැඩි හරියක් වැරැදි ඉරියව් නිසා
කොන්දේ වේදනාව නිසා වැඩි වශයෙන් අපහසුතාවට පත් වන්නේ කාන්තාවෝ ය. එදිනෙදා වැඩ කටයුතු අඩපණ වෙන තරමට අප අඩපණ කරන කොන්දෙ අමාරු මෙතරම් බහුල ඇයි? වාඩිවීමේ, බර එසවීමේ නිදා ගැනීමේ වැරැදි ඉරියව් ඊට බලපාන්නේ ද? එසේත් නැතිනම් ශරීරගත වෙනත් රෝගයක පෙර ලක්ෂණ ද? අද ඔබ දැනුම්වත් කෙරෙන්නේ ඒ පිළිබඳවයි.
තරබාරු අයට නිතර නිතර කොන්දේ කැක්කුම හට ගන්නේ ඇයි?
ප්‍රධානතම හේතුව උසට සරිලන බරක් නොතිබීම හා ඒ තරබාරුකම නිසා සිරුරේ හැඩය වෙනස්වීමයි. සාමාන්‍යයෙන් අඩි පහක් උස පිරිමියකුගේ බර රාත්තල් 110 ක් විය යුතු අතර කාන්තාවකගේ නම් බර රාත්තල් 100 ක් විය යුතුයි. ඊට අමතරව සෑම අඟල් පහකටම බර රාත්තල් පහ බැගින් වැඩිවිය යුතුයි. ඊට වඩා බර වැඩි වුණොත් එය කොන්දට දරා ගැනීම අපහසුයි. එවිට වේදනාවක් හට ගැනීම සාමාන්‍යයයි. කොන්දේ වේදනාවට අමතරව තරබාරු අය අතර හන්දිපත් වේදනාවත් සුලබයි. විශේෂයෙන් එවැනි අය කඳු නඟිනවා නම්, බර ඔසවනවා නම් වේදනාව වැඩිවිය හැකියි. උසට සරිලන බර රඳවා ගන්නට ආහාර පාලනය, නිසි ව්‍යායාම සිදු කරනවා නම් ඒ අපහසුතාවෙන් පමණක් නොවෙයි, බොහෝ ලෙඩරෝගවලින් ආරක්ෂා වී සිටිය හැකියි.
ඉඳගෙන සිටින ඉරියව් වෙනස් වීමත් කොන්දේ අමාරුවට බලපානවා ද?
ඔව්. සාමාන්‍යයෙන් පුටුවක ඉඳගන්නා කෙනෙක් කොන්ද කෙළින් තබාගෙන වාඩි විය යුතු වුවද වැඩි දෙනෙක් පුරුදුව ඉන්නේ කොන්ද ඉදිරියට හෝ පැත්තට නමා ගෙන සිටීමටයි. විශේෂයෙන් කාර්යාලවල වැඩ කරන අය, ඇඟලුම් කර්මාන්ත ශාලාවල ඇඳුම් මසන අය වැඩි වේලාවක් ගත කරන්නේ පුටුව උඩ. ඒ අතරින් බොහෝ දෙනෙක් ඉන්නේ වැරැදි ඉරියව්වල. එසේ දීර්ඝ වෙලාවක් වැරැදි ඉරියව්වෙන් සිටීම නිසා කොන්දේ වේදනාව සුලබයි. පුටුවේ ඇන්දට හේත්තු වන සේ කොන්ද කෙළින් තබාගෙන ඉඳ ගැනීමට සහ වැඩ කිරීමට පුරුදු වීම ඉතා වැදගත්.
කිසිදු රෝග ලක්ෂණයක් නැතිව එකවරම හට ගන්නා කොන්දේ අධික වේදනාවට හේතුව කුමක් ද?
වැරැදි ලෙස බරක් එසවීමේ දී කොන්ද ඇදීයාම නිසා පේශියකට, අස්ථියකට හෝ අස්ථි බන්ධනීයකට එසේත් නැතිනම් ස්නායුවකට අනතුරක් විය හැකියි. එවිට කොන්දේ අධික වේදනාවක් ඇති වෙන්නට පුළුවන්. ඒ වගේ ම අස්ථිවල කැල්සියම් තැන්පත් වීම අඩු වීම නිසා දුර්වල වී තිබු අස්ථියක් හෝ පිළිකාමය තත්ත්වයක් නිසා දුර්වල වූ අස්ථියක් සුළු තෙරපීමකින් වුව ද බිඳී යා හැකියි. එවිට ද අධික වේදනාවක් ඇති වෙනවා. එවැනි අවස්ථාවකදී නිසි වෛද්‍යවරයකු වෙත යොමු වීමෙන් හා අදාළ පරීක්ෂණ කර ගැනීමෙන් රෝගය පිළිබඳ නිවැරැදි නිගමනයකට පැමිණ ප්‍රතිකාර සඳහා යොමු විය යුතුයි.
කොන්දේ වේදනාවක් හට ගන්නා හැම අවස්ථාවකම වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ලැබිය යුතු ද?
නෑ. කොන්දේ වේදනාව හට ගත්තේ පේශීන්වලට සිදු වූ බලපෑමක් නිසා නම් දින තුනකින් පමණ එය පහවී යා හැකියි. එහෙත් මේ වේදනාව දින තුනකට වඩා පවතිනවා නම්, විශේෂයෙන් කොන්දේ නැමීම, හැරවීම සමඟ වේදනාව හට ගන්නවා නම් එය ස්නායු ආබාධයක් නිසා හටගත් එකක් විය හැකියි. එවැනි තත්ත්වයකදී වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ලැබීම වැදගත්. ඇතැම් අයට කිව්සීමේදී හා කැස්ස ඇතිවන විට කොන්දේ වේදනාව වැඩි වෙනවා, එයට හේතුව අන්තර් කශේරුක කාටිලේජයක් සුසුම්නාව දෙසට නෙරා යාම නිසා ඇති වූ තත්ත්වයක් විය හැකියි. මෙහි දී කොන්දේ වේදනාව සමඟ අතේ හෝ කකුලේ හිරි වැටුණු ගතියක් දැනෙන්නට පුළුවන්. එවැනි අවස්ථාවක දී ත් වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර සඳහා යොමු වීම ඉතා වැදගත්.
මුත්‍රා මාර්ගයේ ආසාදන නිසා කොන්දේ වේදනාවක් හට ගන්නවා ද?
ඔව්. මුත්‍රා මාර්ගයේ ආසාදන සහ වකුගඩුවල රෝගාබාධ නිසාත් කොන්දේ වේදනාව ඇතිවිය හැකියි. ඊට අමතරව සිරුර ශීතල කොට උණ ගැනීම, මුත්‍රා දැවිල්ල හා මුත්‍රා සමඟ ලේ යාම කොන්දේ වේදනාවත් සමඟම ඇතිවිය හැකියි. උදරය මත අත තැබු විට හද ගැස්මේ රිද්මයට ගැස්සෙන (ඉහළ පහළ යනවා සේ දැනෙන) ගෙඩියක් වැනි දෙයක් දැනෙන්නේ නම් එය හෘදයේ සිට රුධිරය සිරුර පුරා ගෙන යන සංස්ථානික මහා ධමනියේ හටගත් පිම්බීමක් විය හැකියි. එවැනි අය වහාම සැත්කමකට භාජනය නොකළේ නම් හදිසියේ ම එය පුපුරා සිරුර තුළ ලේ වහනය වී මිය යාමට පවා ඉඩ තිබෙනවා. කොන්දේ වේදනාව සමඟ එවැනි රෝග ලක්ෂණ දැනෙනවා නම් ඉක්මනින් ම වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර සඳහා යොමු විය යුතුයි.
කොන්දේ වේදනාවෙන් පීඩා විඳින සමහර අයට මුත්‍රා කිරීම පාලනය කර ගැනීම අපහසු වන්නේ ඇයි?
මුත්‍රා පාලනය පමණක් නොවෙයි, මලපහ පිටවීම ද පාලනයෙන් තොරව සිදුවිය හැකියි. මෙය සුසුම්නාවට අනතුරක් වී ඇති බව හඟවන රෝග ලක්ෂණයක්. විශේෂයෙන් කොඳු ඇට පෙළේ පහළ කොටසේ අන්තර් කශේරුක කාටිලේජ පෙත්තක් පිටුපසට නෙරා යාම නිසා ඇතිවූ සුසුම්නාවේ තෙරපුමක් හේතුවෙන් සිදු වූ තත්ත්වයක් විය හැකියි. එවැනි රෝගීන්ට ද සුවය ලැබීමට නම් බොහෝ විට හදිසි සැත්කමක් කිරීමට සිදු වෙනවා. කොන්දේ වේදනාව සමඟ මල මුත්‍ර පහ කිරීමේ පාලනයක් නොවේ නම් එවැනි අය ද වහාම වෛද්‍ය ප්‍රතිකාරවලට යොමු විය යුතුයි.
මානසික අවපීඩනය නිසා කොන්දේ වේදනාවට ඇතිවිය හැකි ද?
ඔව්. මානසික අවපීඩනය සෑදුණු බොහෝ රෝගීන්ට කොන්දේ කැක්කුම වගේ ම ඇඟපත වේදනාව ඇතිවිය හැකියි. ඇමෙරිකාවේ කළ පර්යේෂණයක දී ඊට සහභාගි කරවා ගත් මානසික අව පීඩනයෙන් පෙළෙන රෝගීන්ගෙන් සියයට පනහක් පමණ මුලින්ම ප්‍රකාශ කළේ කොන්දේ සහ ඇඟපත වේදනාවෙන් ඔවුන් පීඩා විඳින බවයි. අධික මානසික පීඩාව මෙන්ම කාන්සාව (Anxiety) නිසා ද කොන්දේ වේදනාවක් ඇති විය හැකියි.
කොඳු ඇට පෙළේ වේදනාවට හේතු වන වෙනත් රෝගාබාධ මොනවා ද?
සිරුරේ වෙනත් ස්ථානයක ඇතිවන රෝගාබාධ නිසා ද කොන්දේ වේදනාව ඇතිවිය හැකියි. උදාහරණ ලෙස අමාශයේ තුවාල, පිත්තාශයේ ආසාදන හා ගල්, වකුගඩු ආසාදන, මුත්‍රා ගල්, ගර්භාෂ ගත රෝග ඉන් සමහරක්. පිළිකාවක් හෝ ලියුකේමියා වැනි රුධිරගත රෝග ද කොන්දේ වේදනාව ඇති කළ හැකියි. කොඳු ඇට පෙළෙහි කැල්සියම් තැන්පත් වීම අඩුවීම හෙවත් ඔස්ටියෝපොරෝසියාව ද අධික කොන්දේ වේදනාවට හේතුවක්. මීට අමතරව කොන්ද ආශ්‍රිත ඇති ඕනෑම පටකයක හට ගන්නා කැඩීමක්, බිඳීමක් හෝ ආසාදනයක් වේදනාවට බලපෑ හැකියි. උදාහරණ ලෙස කශේරුකාවන්, අන්තර් කශේරුක කාටිලේජ, අස්ථි බන්ධනි, පේශීන්, ස්නායු, අස්ථි ආදි ඕනෑම තැනක මෙම තත්ත්වයන් ඇතිවිය හැකියි. මීට අමතරව ස්නායුවලට යම් ආබාධයක් ඇතිවුවහොත් වේදනාව හට ගන්නේ ආබාධය ඇති තැන නොව ස්නායු සැපයුම අවසන් වන තැනයි. ‘සයටිකා’ නමැති රෝගී තත්ත්වය ඊට උදාහරණයක්. කකුලේ සංවේදීතාව සපයන ‘සයටික්’ නම් ස්නායුව කොඳුඇට පෙළේ පහත කොටසේ දී තෙරපුණ විට දැනෙන වේදනාව කකුල් පිටුපස තට්ටමේ සිට විළුඹ දක්වා පැතිරී යා හැකියි. මෙහිදී රෝගය ඇත්තේ කොඳුඇට පෙළෙහි වුවද වේදනාව දැනෙන්නේ කකුලේ සහ විළුඹ ආශ්‍රිතවයි.
බර ඔසවන අයට කොන්දේ වේදනාව වැඩි ඇයි?
බරක් එසවූ පමණින් කොන්දේ වේදනාවක් හට ගන්නේ නෑ. වැරැදි ඉරියව්වෙන් බර එසවීම නිසයි එවැනි තත්ත්වයක් ඇති වන්නේ. බොහෝ විට කොඳුඇට පෙළේ කැක්කුම්වලින් සියයට අසූ පහකට වඩා හේතු වන්නේ කශේරුකාවල කැඩීමත්, බිඳී යාමක් හෝ ආසාදනමය තත්ත්වයක්. සියයට දහයකට හේතුව අන්තර් කශේරුක කාටිලේජ පෙත්ත ස්නායු රජ්ජුව දෙසට ලිස්සා යාමයි. ඒ තත්ත්වයට ප්‍රධාන හේතුව වැරැදි ක්‍රමයට බර ඉසිලීමය. කොන්ද නොනමා, දණහිස් පමණක් නමා බරක් එසවීමෙන් මේ අපහසුතාවෙන් මිදිය හැකියි.
වරින්වර සුව වෙමින් නැවත මතුවෙන කොන්දේ වේදනාවට හේතුව කුමක් ද?
බොහෝ අයට එවැනි කල් පවතින කොන්දේ වේදනාවක් ඇති වන්නේ විශේෂයෙන් වැරැදි ඉරියව් නිසයි. පේශිවලට සිදුවන විවිධ හානි ඉක්මනින් සුව වුණත් අස්ථි බන්ධනි හා ආසාදනයට ලක් වූ හන්දිවලට සැපයෙන රුධිර සැපයුම අඩු නිසා ඒවා සුව වන්නේ ඉතා සෙමින්. කොන්දේ වේදනාව වරින්වර මතුවීමට එයත් හේතුවක්. කල් පවතින කොන්දෙ අමාරු තාවකාලිකව අඩු කිරීමට ඖෂධ ඇතත් ඊට අමතරව බර අඩු කර ගැනීම, ව්‍යායාම කිරීම, නිසි ඉරියව්වට කොන්ද කෙළින් තබා ගෙන වාඩිවීම සහ ගණ ලෑල්ලක් මත දැමු මෙට්ටයක් මත නිදා ගැනීමටත්, හුරු පුරුදු විය යුතුයි.
අනතුරක්, වැටීමක් නිසා ඇතිවූ කොන්දේ කැක්කුමට කළ යුතු වන්නේ කුමක් ද?
එවැනි අවස්ථාවක පළමුව අයිස් තබා, දෙවනුව උණුසුම් තැවිල්ලෙන් යම් සුවයක් ලද හැකියි. ඇඳ විවේකය ගන්නා අතරම වේදනා නාශක ඖෂධයක් ද ගත හැකියි. එහෙත් දින තුන හතරකට වඩා එම වේදනාව පවතිනවා නම් සුදුසු වෛද්‍යවරයකු හමු වී ප්‍රතිකාර ලබාගත යුතුයි.
කොඳුඇට ගෙවී යාමත් කොන්දේ වේදනාවට බලපානවා ද?
ඔව්. කොඳුඇට ගෙවී යාම නිසා හට ගන්නා හන්දි ප්‍රදාහය එනම් ‘ඔස්ටියෝ ආතරයිටීස් ස්පොන්ඩිලෝසිස්’ ලෙස හැඳින්වෙන රෝගී තත්ත්වය නිසා කොන්දේ දැඩි වේදනාවක් ඇතිවිය හැකියි. ව්‍යායාම, වේදනා නාශක සහ ප්‍රතිපදාහ ඖෂධ, කැල්සියම් පෙති හා භෞත චිකිත්සාව ඒ සඳහා වඩාත් සුදුසුයි. මීට අමතරව ‘ඔස්ටියෝපොරෝසියාව’ හටගෙන තිබේ නම් කැල්සියම් පෙති (හෝමෝන ප්‍රතිස්ථාපන ප්‍රතිකාර) ගැනීම හා ව්‍යායාම කිරීම ඉතා වැදගත්. වෛද්‍ය උපදෙස් අනුව මෙම ප්‍රතිකාර සඳහා යොමු වීමෙන් මෙවැනි රෝගීන්ට සහනයක් ලද හැකියි.
ගර්භාෂය පහත් වූ කාන්තාවන්ට දැනෙන කොන්දේ වේදනාව අවම කර ගැනීමට පුළුවන් ද?
ඔව් ගර්භාෂය ගුදය දෙසට නැම්මු සහ ගර්භාෂය පහත් වූ කාන්තාවන්ට ශල්‍යකර්මයක් මඟින් ඒ සඳහා යම් සුවදායි බවක් ලද හැකියි. යෝනි මාර්ගයට වළල්ලක් ඇතුළු කිරීමත් කළ හැකියි.
සිසේරියන් සැත්කමක දී කොන්දට ලබාදෙන එන්නත පසුකාලීනව කොන්දේ වේදනාව ඇති කරනවා ද?
නෑ. මෙය බොරු විශ්වාසයක් පමණයි. කොන්දට ලබා දෙන කිසිඳු එන්නතක් නිසා පසුකාලීනව වේදනාවක් ඇති වන්නේ නෑ.
පිරිමින්ට වඩා කාන්තාවන් අතර කොන්දේ අමාරු වැඩි ඇයි?
ආර්තවහරණයට පසුව කාන්තාවන්ගේ අස්ථිවල කැල්සියම් ඝනත්වය අඩු වෙනවා. එය කොන්දේ වේදනාවට හේතුවක්. ‘රූමඩොයිඩ් ආතරයිටිස්’ නමැති හන්දිපත් ආසාදනයත් බහුලව දක්නට ලැබෙන්නේ කාන්තාවන් අතර. එයත් හේතුවක්. ඒ වගේ ම ගර්භාෂය හා ඩිම්බකෝෂ ආශ්‍රිත රෝගත් බලපානවා. කාන්තාවන් අතර කොන්දේ අමාරු වැඩි මේ නිසයි.
එක්ස් රේ ඡායාරූපයක් ගැනීමෙන් කොන්දේ අමාරුවට හේතුව සොයා ගන්නට පුළුවන් ද?
සාමාන්‍ය එක්ස් රේ ඡායාරූපයකින් සොයා ගත හැකි වන්නේ කොඳු ඇටයක කැඩුමක්, බිඳුමක් හෝ හැඩය වෙනස් වී ඇති ආකාරයක්, අස්ථිවල කැල්සියම් තැන්පත් වී ඇති ආකාරයත් පමණයි. කොඳු ඇට පෙළට සම්බන්ධ මෘදු පටකවල හෝ පේශිවල හටගන්නා ආබාධ හෝ ස්නායුගත ආබාධ කිසිවක් එමඟින් දැක බල ගත නොහැකියි.
බයිසිකල් පැදීම නිසා (පාපැදි) කොන්දේ අමාරු හට ගන්නවා කියන්නේ ඇත්ත ද?
අත් පාවල දිගට ගැළපෙන ලෙස සීට් එක සහ හැඬලය සකසා ගන්නවානම් කොන්දෙ අමාරු හට ගන්නේ නෑ. එවිට අත් දෙක හැඬලය මත තැබු විට පිටකොන්ද දරන බර අඩුවී යනවා. බයිසිකල් පැදීම ව්‍යායාමයක් නිසා කොඳුඇට පෙළ ප්‍රදේශයටත් රුධිර සැපයුම වැඩි වී එහි සෞඛ්‍යය ආරක්ෂා වී ශක්තිමත් වීමයි සිදුවන්නේ.
අඩි උස සපත්තු පැලඳීම හා කොන්දේ වේදනාව අතර සම්බන්ධයක් තිබෙනවා ද?
ඔව්. අඩි උස සපත්තු පැලඳීමෙන් සිරුරේ සමබර බව, සමතුලිතතාව බිඳ වැටෙනවා. එවිට බර දැරීමේ අක්ෂය වෙනස් වී ඇඟ ඉදිරියට ඇදී යනවා. එවිට කටී ප්‍රදේශයේ වේදනාවත්, දණහිස් වේදනාවත් ඇති විය හැකියි.
ආර්තවය දිනවලදී බොහෝ කාන්තාවන් කොන්දේ වේදනාවෙන් පීඩා විඳිනවා නේද?
ඔව්. ගර්භාෂයටත් කොඳුඇට පෙළටත් ස්නායු සැපයීම සිදුවන්නේ එකම තැනකින්. එම ස්නායු උත්තේජනය වන විට වේදනාවක් ඇති වෙනවා.
විශේෂඥ වෛද්‍ය ආරියසේන යූ. ගමගේ
උපුටා ගැනීම සිළුමිණ පුවත්පත
