ළමයින්ට වකුගඩු ආබාධ හැදෙන්නේ ඇයි?

දියුණු රටවලට වඩා දියුණු වෙමින් පවතින රටවල ළමා වකුගඩු රෝගීන්ගේ සංඛ්‍යාව ක්‍රමයෙන් වැඩිවෙමින් පවතී. ළමයින්ට වකුගඩු රෝග වැළෙඳන්නේ ඇයි? ඒ සඳහා කෙරෙන ප්‍රතිකාර මොනවාද? ඇතුළු ඒ හා සම්බන්ධ කරුණු පිළිබඳ පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයේ වෛද්‍ය පීඨයේ මහාචාර්ය, ළමා රෝග විශේෂඥ වෛද්‍ය, ආසිරි අබේගුණවර්ධන මහතා සමඟ කළ සාකච්ඡාවකි මේ.

ළමයින්ට හැදෙන වකුගඩු (Kidney) රෝග හා වැඩිහිටියන්ට හැදෙන වකුගඩු රෝග අතර වෙනසක් තිබෙනවා ද?

වැඩිහිටියන්ට බොහෝවිට වකුගඩු රෝග වැළදෙන්නේ ඔවුන් දියවැඩියාව හෝ අධිරුධිර පීඩනය වැනි රෝගවලට ලක්ව, ඒවායින් නිවැරැදි ලෙස දීර්ඝ කාලයක් පාලනය නොවී සිටින විටයි. මෙයට අමතරව යම් යම් රෝග සඳහා ලබාදෙන ඖෂධ දිගුකලක් අඛණ්ඩව ගැනීමේ දී, වකුගඩුවලට හානි සිදුවීමට ඉඩ තිබෙනවා. කැස්ස, උණ, හෙම්බිරිස්සාව වැනි රෝග සඳහා ගන්නා ඖෂධවලින් මෙවැනි තත්ත්වයක් ඇතිවන්නේ නැහැ.

හන්දිපත් වේදනාව සඳහා ගන්නා ඇතැම් ඖෂධ දිගුකලක් ගැනීමේ දී, වකුගඩු තුවාල වීමට පුළුවන්. වකුගඩු ආබාධ සඳහාම ගන්නා ඖෂධ වූවත්, වෛද්‍ය උපදෙස්වලින් තොරව දිගු කලක් ගැනීමේ දී වකුගඩු ආබාධ ඇතිවෙනවා. මෙයට අමතරව විස (Venum) ශරිරගත වීම්වල දී ද වකුගඩුවලට හානි සිදුවිය හැකියි. ළමයින්ට තිබෙන වකුගඩු රෝගවලින් නම් 75%ක් පමනම උපතින්ම හැදෙන ඒවායි. මෙයට අමතරව උපතින් ටික කාලයකට පසු ළමයින්ට වැළඳෙන වකුගඩු රෝගත් තිබෙනවා.

උපතින් ටික කාලයක් ගතවන විට දරුවන්ට වකුගඩු රෝග වැළඳීමට විශේෂයෙන් බලපාන හේතු තිබෙනවද?

බොහෝවිට ළමයින්ගේ මුත්‍රා මාර්ගයේ ආසාදන තත්ත්වයන්, දරුවන්ගේ වකුගඩු හා ඒ ආශ්‍රිත රෝග ඇතිවීමට බලපානවා. සෙම්ගෙඩි මගින්ද ඇතැම්විට වකුගඩු වලට බලපෑම් එල්ලවෙනවා. මෙයට අමතරව කුඩා දරුවන් වැලි සෙල්ලම් කිරීමේ දී ඔවුන්ගේ අත් හා පාවල කැසීම් ඇතිවී, තුවාල සිදුවෙනවා. එහිදී ශරීරයට ඇතුළුවන විෂබීජ විනාශ කිරීමට ශරීරය තුළින්ම සුදු රුධිරානු මගින් ප්‍රතිදේහ – ප්‍රතිජන්‍ය ක්‍රියාවලියක් සිදුවෙනවා. මෙහිදී වකුගඩු වල මෘදු පටකවලට හානිවීමට ඉඩ තිබෙනවා.

දරුවන්ට ඇතිවන මුත්‍රා ආසාදන තත්ත්වයන් අවම කර ගැනීම සඳහා ඔවුන් හැකිතරම් පිරිසුදුව තබා ගැනීම වැදගත්. කිසිදු හේතුවක් පෙන්නුම් නොකර, මුත්‍රා සමඟ ප්‍රෝටීන් පිටවන වකුගඩු රෝගී තත්ත්වයක්ද (Nephrotic Syndrome) දරුවන් අතර බහුලව පවතිනවා. උපතේ දී නිරෝගීව සිට, පසුකාලීනව දරුවන්ට වැළෙඳන වකුගඩු රෝග අතරින් වැඩිපුරම දක්නට ලැබෙන්නේ මේ රෝගී තත්ත්වයයි.

මේ තත්ත්වය පාලනය කිරීම සඳහා දීර්ඝ කාලයක් ඖෂධ ලබාදීමට සිදුවෙනවා. ඇතැම් අවස්ථාවල ප්‍රෝටීන් පිටවීම පාලනය කර ගැනීමට නොහැකි වී, අවසානයේ වකුගඩු බද්ධ කිරීමට (Kidney transplant) පවා සිදු වෙනවා.

දරුවන්ට උපතින්ම වකුගඩු රෝග වැළෙඳන අවස්ථා තිබෙන බව ඔබ කිව්වා. එවැනි තත්ත්වයක් ඇතිවීමට බලපාන විශේෂ හේතු තිබෙනව ද?

උපතේ දී වකුගඩුවේ පවතින Nephron සංඛ්‍යාව වැඩිවියට පත්වීමත් සමඟ ක්‍රමයෙන් ක්ෂය වනවා මිස වැඩිවන්නේ නැහැ. මේ නිසා එම Nephron ප්‍රමාණය උපතේ දී වැඩි ප්‍රමාණයක් තිබීම ඉතාම වැදගත්. වකුගඩු රෝගයකට ගොදුරු වීමේ වැඩි අවධානමක් වකුගඩු තැනුම් ඒකක අඩුඅයට තිබෙනවා. දැනට ජාත්‍යන්තර මට්ටමින් සිදුකර තිබෙන පරීක්ෂණ මගින් තහවුරු වී තිබෙන්නේ, ගැබිනි සමයේ පෝෂ්‍යදායී ආහාර වේලක් ලබා ගන්නා මවුවරුන්ට උපදින දරුවන්ගේ වකුගඩුවල Nephron ප්‍රමාණය වැඩි බවයි.

විටමින් A අඩුවීමත් දරුවන්ට වකුගඩු රෝග වැළඳීමට හේතුවන බව තහවුරු වී තිබෙනවා. මේ වනවිට ගැබිනි මව්වරුන්ට විටමින් A ලබාදීම සිදු කෙරෙනවා.

අඩුබර ඇතිව උපදින දරුවන්ගේත් වකුගඩුවල Nephron ප්‍රමාණය අඩුබව පර්යේෂණ මගින් තහවුරු කරගෙනයි තිබෙන්නෙ. අඩුබර සහිතව උපදින දරුවන් වකුගඩු රෝගීන් වන බවට මවුවරු කිසිසේත්ම වැරැදි අවබෝධයක් ලබාගත යුතු නැහැ. වකුගඩුවේ Nephron වැඩි ප්‍රමාණයක් තිබෙන විට, වකුගඩු තැනුම් ඒකකයකට කළ යුතු වැඩ කොටස අඩුයි. අඩු ප්‍රමාණයක් තියෙනවිට වැඩියෙන් මහන්සි වෙන්න වන නිසා, වකුගඩු තැනුම් ඒකක විනාශවීමේ සම්භාවිතාව පවා වැඩියි. මේ කාරණය පිළිබඳ විශේෂ අවධානයක් යොමුකර, මවුවරුන් ගර්භණී සමයේ පමණක් නොව, දරුවෙක් අපේක්ෂා කරන කාලයේ සිටම පෝෂ්‍යදායී ආහාර වේලක් ලබා ගැනීම ඉතා ම වැදගත් බව කිවයුතුයි.

දරුවෙකුට වකුගඩු රෝගයක් පවතින විට රෝග ලක්ෂණ මොනවාද?

වකුගඩු හා ඒ ආශි‍්‍රත රෝග කිහිප ආකාරයක් තිබෙනවා. උපදින විට වකුගඩුවල රෝගී තත්ත්වයක් ඇති දරුවන් වගේම, උපතින් ටික කාලයක දී එවැනි රෝගයකට ගොදුරු වන අයත්, කෙටි කාලයක් ප්‍රතිකාර කැර සුවවන වකුගඩු රෝගත් තිබෙනවා. ඒ වගේම, දීර්ඝ කාලයක් ප්‍රතිකාර කිරීමෙන් සමහර වකුගඩු රෝග සුවකර ගන්න පුළුවන්. කොපමණ ප්‍රතිකාර කළත් අවසානයේ වකුගඩුවක් බද්ධ කිරීමට සිදුවන අවස්ථා තිබෙනවා. කෑම අරුචිය, නිතර උණ ගතිය, වමනය, අධිරුධිර පීඩනය, අත්පා ඉදිමීම මෙහි රෝග ලක්ෂණ කිහිපයක්.

බොහෝවිට වකුගඩු රෝගයක් හඳුනා ගැනීම සඳහා වන රෝග ලක්ෂණ පහළ වන්නේ, වකුගඩු බොහෝදුරට නරක් වූ පසුව වීම මේ රෝගයේ භයානක තත්ත්වයක්. මෙයට හේතුව අපේ වකුගඩුවල ඇති Nephron ප්‍රමාණය ලක්ෂයක් පමණ දක්වා අඩුවන තුරු, එහි ක්‍රියාකාරීත්වය සාමාන්‍ය ලෙස සිදුවීමයි. ලක්ෂයක් පමණ දක්වා Nephron අඩුවූ විට, තිබෙන ඒවාට වැඩිපුර වැඩ කරන්න සිදුවන නිසා, ඒවා තව තවත් ශීඝ්‍රයෙන් විනාශ වෙනවා. ඒ වනවිට මතුවන රෝග ලක්ෂණ මගින් ප්‍රතිකාර ආරම්භ කළත්, බොහෝවිට වකුගඩු බද්ධ කිරීමක් කළ යුතුයි.

උපුටා ගැනීම දිනමිණ