භික්ෂුන් වහන්සේලා දවල්ටත් පෙනී නොපෙනී යන ආරණ්‍යය
බුද්ධ ධර්මයේත් සංඝයා වහන්සේගේත් අතීතය ගැන සොයා බලද්දී අසන්නට, දකින්නට ලැබෙන කාරණා අතර අහසින් වැඩම කළ හිමිවරුන් ගැනද කියැවේ. එසේම පෙනී නොපෙනී යන භික්ෂුන් වහන්සේ ගැනත් යම් යම් ප්‍රාතිහාර්ය පාන්නට හැකියාව ඇත්තාවූ භික්ෂුන් ගැනත් අප අසා ඇත්තෙමු. එහෙත් වර්තමානය එවැනි පුවත් ඇසෙන කලක් නොවේ. එහෙත් පසුගියදා එවැනි විශ්වාස කළ නොහැකි කාරණාවක් සමාජ මාධ්‍ය හරහා වේගයෙන් ප්‍රචාරය වීමට පටන් ගත්තේය. එයින් කියැවුණේ අනුරාධපුර පිහිටි එක්තරා ආරණ්‍යයක වැඩවසන භික්ෂුන් වහන්සේලා දහවල් කාලයේදීත් පෙනී නොපෙනී යන බවකි. ඇත්තටම මොකක්ද මේ කතාව කියලා බොහෝ දෙනෙක් අවධානයෙන් පසුවෙද්දී අපිත් යම් සොයාබැලීමක් කරන්නට සිතුවා.
හෙළිවන තොරතුරු අනුව විජයාරාම යන නමින් හඳින්වෙන මෙම විස්මිත ආරාමය පිහිටා ඇත්තේ අනුරාධපුර සමාධි පිළිමයත්, කුට්ටම්පොකුණත් අසලින් වැටී ඇති රණවිරු ඉන්දික අරුණ මාවතේ. ක්‍රි.ව. හත්වැනි සියවස හෝ අටවැනි සියවසට අයත් යැයි සැලකෙන ඉපැරැණි වන වාසයක් හෙවත් පබ්බත විහාරයක් වන මෙය අක්කර විසිතුනක් පුරා විහිදී ගිය ආරණ්‍යයකි. මුළුමනින්ම වනාන්තරයක් සේ දිස්වන මේ ප්‍රදේශයෙන් මේ වන විට පැරැණි ආරාමික නටබුන් රාශියක්ද සොයාගෙන තිබේ. එම නටබුන් ප්‍රමාණය 43කි.
දහවල් කාලයටත් පෙනී නොපෙනී යන භික්ෂුන් වහන්සේලාගේ රූප මෙම වනාන්තරය තුළින් මතුව පෙනෙන්නට පටන්ගෙන ඇත්තේ පුරාවිද්‍යා ගවේෂණ කටයුතුවලට යැයි පවසා එහි යටිරෝපණ කැලය කපා ඉවත් කිරීමෙන් පසුවය. පුරාවිද්‍යා අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයාගේ අනුමැතිය යටතේ මධ්‍යම සංස්කෘතික අරමුදල මෙහි ගවේෂණ කටයුතු අරඹා ඇති බවටත් පැවසෙනවා.
මේ වනාන්තරය ගැන ගොඩනැඟුණු ජනප්‍රවාද අතිවිශාලය. ඒ අතර වඩාත් ප්‍රසිද්ධ කතා කිහිපයක්ද වෙයි. එයින් එක් ජනප්‍රවාදයකට අනුව මේ කැලෑව තුළ අතීතයේ වලිගය තිබුණු මිනිසකු සිටි බවත් පැවසෙනවා. එනිසා මේ අහල පහළ අයවත් සිය කිසිදු අවශ්‍යතාවකට මේ වනයට ගිහින් නැහැ. එහෙත් මෑතක සිට ප්‍රසිද්ධව ඇත්තේ වනවාසී භික්ෂුන් වහන්සේලාගේ රූප මේ වනයේ තැනින් තැනින් මතුවී පෙනෙන බවයි. මෙලෙස විවිධ අවස්ථාවන්හි ස්වාමීන් වහන්සේලාගේ රූප දැක ඇති බොහෝ දෙනෙක් මීට පෙර මෙවැනි සිද්ධියක් ගැන කිසිවක් නොදන්නා අය වීමද විශේෂත්වයකි.
උපුටා ගැනීම මව් රට
