ඔහු ගේ නම බොහෝ දෙනා නොදන්නවා විය හැකි හැකිය. එහෙත් ඔහුගේ රුව මෙන්ම ඔහුගේ නිර්මාණ කාර්යයන් ද ලෝක ප්‍රසිද්ධය. රිචඩ් ඇටෙන්බර්ග් ගැන නොදන්නවා වුව ද ලෝකයම මවිත කළ ‘ගාන්ධි’ සිනමා පටයේ අධ්‍යක්ෂවරයා ලොවම හඳුනන්නේ ය. ඔහු සිනමාකරණයේ නිරත වූයේ වාණීජ පරමාර්ථයෙන් නොවේ. සිනමාව ඔහුට වචනයේ පරිසමාප්තාර්ථයෙන්ම කලාවක් විය. එ‍බැවින් ඔහු අතින් නිමැවුණු සිනමා පට ලෙසින් ඉතිහාසයට එක් වී ඇත්තේ නිර්මාණ අතලොස්සකි. එහෙත් ඒ සියල්ල ලෝක පූජිත, සම්මානිත නිර්මාණ ය.
රිචඩ් ඇටෙන්බර්ග් නම් වූ මේ අති දක්ෂ සිනමාවේදියා පසුගිය 24වැනිදා තම අවසන් සුසුම් පොද වා තලයට මුසු කළේය. මිය යන විට ඔහුගේ 91වැනි උපන් දිනය තිබුණේ තවත් දින පහක් පසුපසිනි.
එහෙත් නිර්මාණ කාර්යයේදී කිසිඳු කලබලයක් නොදැක් වූ ඔහු තම ජීවිතය සම්බන්ධයෙන් ද එවැනිම පදනමක සිටිමින් තම නෑසිය දූ දරුවන් පිරිවරා ගනිමින් වාසනාවන්ත සමුගැනීමක නිරත වූයේ ය.
මේ මහා සිනමාවේදියා උපත ලබන්නේ 1923 අගොස්තු මස 29වැනිදා බ්‍රිතාන්‍යයේ කේම්බ්‍රිජ් හිදී ය. කුඩා කල විධිමත් සහ අවිධිමත් අධ්‍යාපනයේ සම්මිශ්‍රණයකින් දැනුම ලබා ගත් ඔහු ලෝක යුද්ධ දෙකකට මැදිව යුරෝපයේ තම තරුණ විය ගෙවා දමමින් අත්දැකීම් රාශියකට උරුමකම් කියන්නේ ය.
ඒ වන විටත් ඔහු සිනමාවට අත්පොත් තබන්නේ තම ජීවිත උරුමය ගැන අනාවැකි ලොවට හුවා දක්වමිනි.
අධ්‍යක්ෂවරයකු විමට පෙර නළුවකු ලෙස තම රංගන දායකත්වය සිනමා පට කිහිපයකට ලබා දුන් ඔහු ඒ සියල්ලේ තම අනන්‍යතාව සඟවා තැබිමට කටයුතු කළේ ය. ‘ග්‍රේට් එස්කේප්’, ‘මිරැකල් ඔෆ් 34ත් ස්ට්‍රීට්’ මෙන්ම ලොවම වසඟයට ගත් ස්පිල්බර්ගේ ‘ජුරාසික් පාර්ක්’ යන චිත්‍රපට ඒ සඳහා උදාහරණ සපයන්නේ ය. එහෙත් රංගනයට වඩා ඔහු ලෝක පූජිත කරන්නේ අධ්‍යක්ෂණයයි. ඔහුගේ අද්විතීය නිර්මාණය ‘ගාන්ධි’ ඒ සඳහා හොඳම උදාහරණයයි.
1962 වසරේදී දිනක් ඔහු එවකට ලන්ඩනයේ ඉන්දීය මහකොමසාරිස් මෝතිලාල් කොතාරිගෙන් දුරකථන ඇමතුමක් ලබන්නේ ය. එ මගින් කියවෙන්නේ ඉන්දීය රජයේ ආශිර්වාදය ලබමින් අවිහිංසාවාදයේ පියා ගැන සිනමා පටයක් කිරීමට ඔහුට අවස්ථාව ලැබී ඇත යන්නයි. මින් අහ්ලාදයට පත් රිචඩ් ඇටෙන්බර්ග් ලත් අවසථාව සතුටින් බාර ගෙන වහාම ඉන්දියාවට පැමිණෙන්නේ ය.
එතැන් සිට ඔහු වසර 18ක්ම ගත කරන්නේ ‘ගාන්ධි’ චිත්‍රපයට සඳහා මුලාශ්‍ර සපයා ගනිමිනි. ඒ අතරතුර ඉන්දියාවේ දේශපාලනික අවුල් වියවුල් කිහිපයකම අත්දැකීම් ලබන ඔහු අවසන 1980 දී චිත්‍රපටයේ රූ ගත කිරීම් අරඹන්නේ ය. ලුවී ෆ්‍රීෂර්ගේ ගාන්ධි චරිතාපදානය පාදක කර ගනිමින් ජෝන් බර්ලි ලියූ තිර රචනයට අනුව ‘ගාන්ධි’ සිනමාපටය ඔහු ඉතා ඉවසිල්ලෙන් ගෙත්තමක් මෙන් ගෙතුවේ ය. එපමණක් ද නොව මේ දැවැන්ත සිනමාපටයට මූල්‍ය දායකත්වය ද සපයමින් චිත්‍රපටයේ නිෂ්පාදකයා ලෙසින් ද කටයුතු කළේ ය.
ඉන්දිය මහා සංගීතඥ රවි ශංකර් මෙහි සම සංගීත අධ්‍යක්ෂවරයා ලෙසින් දායක කර ගැනීමට තරම් ඉන්දියාව ගැන දැනුමක් ඒ වට විට රිචඩ් ඇටෙන්බර්ග් සතු විය. 1980 නොවැම්බර් 26වැනිදා චිත්‍රපටයේ රූ ගත කිරීම් ඇරඹූ ඔහු 1981 මැයි මස එහි වැඩ නිම කළේ ය.
ඔහුගේ මේ මහා නිර්මාණය ලොවම මවිත කිරීමට සමත් විය. 1982 වසරේ තිරගතවූ එම සිනමාපටය සමකාලීන සෙසු සියලු සිනමා පට ඉක්මවන බවට කිසිඳු වාදයක් නොවීය. එපරිද්දෙන් රිචඩ් ඇටෙන්බර්ග් ගේ සිහින නිර්මාණය වූ’ ගාන්ධි’ ඔහුට ඇකඩමි සම්මාන ද හිමි කර දීමට සමත් විය. 1982 වසරේ දී හොඳම චිත්‍රපටය, හොඳම අධ්‍යක්ෂණය සහ හොඳම නළුවාට හිමි සම්මාන ත්‍රිත්වය ඇටෙන්බර්ග් ගේ ගාන්ධිට හිමි විය. ගාන්ධී ඔහුගේ ජීවිතය විය. තම සිහිනය ඔස්සේ ගාන්ධි නිර්මාණය කළ ඔහු තම සිනමා ජීවිතය ද එයින්ම පුරවාලූවේ ය.
ඔහුගේ පෞද්ගලික ජීවිතය ද නිර්මාණ දිවිය මෙන්ම සුන්දර විය. වසර 70ක් වූ විවාහ දිවිය ඔහු මිය යන තෙක්ම සතුටෙන් ගෙවා දැමුවේ ය. මිය යන විට ඔහු ලෝක පූජිත සිනමාකරුවන් අතර තම නාමය ද අවිවාදිතව සඳහන් කර තැබීමට සමත්ව සිටියේ ය.
ටිරෝනි වෑවලගේ
උපුටා ගැනීම සිළුමිණ
