භික්ෂුණී සමාජයට දොරටු විවර වූ බිනර පොහොය
අනඳයෙනි, කාන්තාවන් ගිහි ගෙයින් නික්ම තථාගත ශාසනයෙහි පැවිද්ද නොලද නම් මේ සසුන් බඹසර චිරස්ථිතික වන්නේය. මේ ශාසන සද්ධර්මය අවුරුදු දහසක් පිහිටියේ ය. යම් හෙයකින් කාන්තාවෝ ගිහි ගෙයින් නික්ම තථාගත ශාසනයෙහි පැවිදි වූ වහු ද එබැවින් දැන් මේ සසුන චිරස්ථිතික නොවන්නේ ය. දැන් මෙතැන් සිට පන්සිය වසරක් ශාසන සද්ධර්මය පිහිටියේය.
වස් සමයේ අතර මැදි පොහොය සහ මධ්‍ය කාලය බිනර මහට අයත්ය. මෙම කාලය තුළ භික්ෂූන් වහන්සේලා බුද්ධ නියමය පරිදි වස් සමාදන්ව විහාරස්ථානයන්හි නිබඳව වැඩවෙසෙමින් ස්වකීය ශාසන පරමාර්ථයන් සපුරා ගනිති. එසේම ගිහි සැදැහැවතුන්ට ද අර්ථයෙන් ධර්මයෙන් අනුශාසනා කරමින් ඔවුන්ගේ ශාසනික කටයුතු සපුරාලමින් ඔවුනුදු ආර්ය මාර්ගයට යොමු කරවති.
බිනර පුර පසළොස්වක පොහොය දිනයට ශාසන ඉතිහාසය තුළ වඩාත් වැදගත් තැනක් හිමි වෙයි. බුද්ධ ශාසනය තුළ භික්ෂුණී සමාජය ආරම්භ වීම ඊට හේතුවයි. බිනර පොහෝදා මහා ප්‍රජාපතී ගෝතමී දේවියගේ පැවිදි වීම සිදු වූ අතර එයම භික්ෂුණී සමාජයේ ආරම්භය විය.
එසමයෙහි බුදුරදුන් වැඩසිටියේ කිඹුල්වත්පුර නුවර නිග්‍රෝධාරාමයේය. එහිදී මහා ප්‍රජාපතී ගෝතමී දේවිය උන්වහන්සේ කරා එළැඹ වැඳ එකත්පසෙක සිට කාන්තාවන්ට බුදු සසුන තුළ පැවිද්ද හා උපසම්පදාව ලබාදෙන ලෙසට තෙවරක්ම ආයාචනා කළා ය. එහිදී බුදුරදුන් වදාළේ “ගෞතමියනි, තථාගතයන් දැන හෙළි පෙහෙළි කළ සස්නෙහි ගිහි ගෙයින් නික්ම මාගමක්හු පැවිදි වනු ඔබට රිසි නො වේවා! යන්නයි.
බුදුරදුන් ඊළඟ වස් සමය වැඩ සිටියේ විශාලා මහනුවර මහ වනයෙහි කූටාගාර ශාලා විහාරයෙහිය. එහිදී ද මහා ප්‍රජාපතීගෝතමී දේවිය කලින් රෝහණී නදී තීරයේදී බුදුරදුන් සමීපයේ පැවිදි වූ ශාක්‍ය කෝලිය දෙරට කුමාරවරුන් පන්සියයක ගේ භාර්යාවන් ද කැටුව කෙස් වැටි කපා හැර කහ වස්ත්‍ර පොරවා මැටි පාත්‍ර ගෙන ඉතාම දුක සේ සැතපුම් ගණනාවක් පයින්ම විශාලා මහනුවර කරා පැමිණියහ. පිරිස පනස් එක් යොදුනක්ම පා ගමනින් පැමිණි බැවින් කූටාගාර ශාලා විහාරයට ළඟා වනවිට ශරීරය දහදියෙන් තෙත්ව, දූවිල්ලෙන් ගැවසී, දෙපා ඉදිමී දුර්වර්ණ වී පැවැතිණ. එබැවින් විහාර ගෙය තුළට ඇතුළු වීමට තරම් හැකියාවක් නොමැති කාන්තා පිරිස කූටාගාර ශාලාවේ දොරටුව අබියස ශෝකීබරව සිටියහ.
ඉක්බිතිව මහා ප්‍රජාපතීගෝතමී දේවිය ආනන්ද හිමියන්ට කරුණු පවසා උන්වහන්සේගේ මාර්ගයෙන් කාන්තාවන්ට බුදු සසුන තුළ පැවිද්ද ලබාදෙන ලෙස ඉල්ලා සිටියාය. ආනන්ද හිමියෝ බුදුරදුන් වෙත ගොස් සියලු තොරතුරු සැළ කළහ. එහිදී ද බුදු රදුන් එම ඉල්ලීම තෙවරක්ම ප්‍රතික්ෂේප කළේ “ආනන්දයෙනි, කාන්තාවන් ගිහි ගෙයින් නික්ම තථාගත ශාසනයෙහි පැවිදි වීම නුඹට රිසි නොවේවා”යි, වදාරමිනි. එවිට ආනන්ද තෙරණුවෝ මෙසේ කල්පනා කළහ.
“භාග්‍යවතුන් වහන්සේ කාන්තාවන්ට ගිහි ගෙයින් නික්ම තථාගත ශාසනයෙහි පැවිද්ද අනුමත නොකරන සේක. වෙනත් මඟකිනුත් කාන්තා පැවිද්ද අයැ ද සිටී නම් මැනවි” එසේ සිතා බුදුරදුන් හමුවේ මෙසේ සැළ කළහ.
“භාග්‍යවතුන් වහන්ස කාන්තාවන්ට ගිහි ගෙයින් නික්ම තථාගත ශාසනයෙහි පැවිදිව සෝවාන්, සකෘර්දාගාමි, අනාගාමි හා අරහත් ඵල පසක් කරගන්නට හැකි ද?”
“අනඳයෙනි, කාන්තාවන්ට ගිහි ගෙයින් නික්ම තථාගත සස්නෙහි පැවිදිව සෝවාන්, සකෘර්දාගාමි, අනාගාමි හා අරහත් ඵල පසක් කරගන්නට හැකිය.”
“භාග්‍යවතුන් වහන්ස, කාන්තාවන්ට සෝවාන්, සකෘර්දාගාමි, අනාගාමි හා අරහත් ඵල පසක් කරගන්නට හැකි නම්….. භාග්‍යවතුන් වහන්ස, මහා ප්‍රජාපතී ගෝතමිය භාග්‍යවතුන් වහන්සේට කළ බොහෝ උපකාර ඇත්තීය. සුළු මෑණියෝය. වැඩූ පෝෂණය කළ තැනැත්තීය. කිරි දුන් තැනැත්තී ය. මව කලුරිය කළ කල්හි සිය තනයෙන් කිරි පෙවුවාය. භාග්‍යවතුන් වහන්ස, කාන්තාවන් ගිහි ගෙයින් නික්ම තථාගත ශාසනයෙහි පැවිද්ද ලබන්නී නම් යෙහෙකි ය.
“අනඳයෙනි, මහා ප්‍රජාපතීගෝතමී ගරු දහම් අටක් පිළිගන්නී නම් එයම ඇය ගේ උපසම්පත්තිය වේවා!”
මෙහිදී බුදුරදුන් වදාළ අෂ්ට ගරු ධර්ම මෙසේය. උපසම්පදාවෙන් වසර සියයක් ගත වූ මෙහෙණියක විසින් වුවද එදින උපසම්පදා වූ භික්ෂුවට වැඳීම, දැක හුනස්නෙන් නැඟිටීම, දොහොත් මුදුන් තබා නැමඳීම ආදී ගරු බුහුමන් දිවි හිමියෙන් කළ යුතුය. භික්ෂුණිය භික්ෂූන් නොමැති ගමක වූ ආවාසයෙක වස් නොවිසිය යුතුය. අඩ මසක් පාසා භික්ෂුණිය විසින් භික්ෂූන් වහන්සේ ගෙන් පොහොය විචාළ යුතුය. අවවාද දීමට භික්ෂුවක ගේ පැමිණීම ද බලාපොරොත්තු විය යුතුය. වස් විසූ භික්ෂුණිය වස් අවසානයේදී භික්ෂු භික්ෂුණී යන දෙසඟ පිරිස් හිම දුටු දෙයින්, ඇසූ දෙයින්, සැක කළ දෙයින් යන තුන් දෙයින් පවාරණය කළ යුතු ය.
බර ඇවැතකට පත් භික්ෂුණිය භික්ෂු භික්ෂුණී උභතෝ සංඝයා ඉදිරියෙහි මානත් පිරිය යුතු ය. දෙඅවුරුද්දක්ම උභතෝ සංඝයා වෙත හික්මෙන්නියක සිට උපසම්පදාව අපේක්ෂා කළ යුතුය. භික්ෂුණිය විසින් කවර කරුණක් නිසා හෝ භික්ෂුවට ආක්‍රෝෂ පරිභව නොකළ යුතුය. භික්ෂුණිය විසින් භික්ෂුවකට “මෙසේ සිටින්න. මේ දෙය කරන්න.” ආදී ලෙස අණ දෙන ආකාරයෙන් කතා බහ නොකළ යුතු අතර භික්ෂූන් ගේ අවවාද පිළිගත යුතු ය.
මෙසේ මෙම ගරු ධර්ම අට ආනන්ද හිමියන්ට විස්තර කරදුන් බුදුරජාණන් වහන්සේ “අනඳයෙනි, මහා ප්‍රජාපතීගෝතමී මේ ගරු දහම් අට පිළිගනී නම් එයම ඇය ගේ උපසම්පදාව වන්නේ යැ”යි, වදාළහ. ආනන්ද හිමියෝ මහා ප්‍රජාපතීගෝතමී දේවිය වෙත පැමිණ මෙය විස්තර කර දුන්හ. එවිට එතුමිය ප්‍රකාශ කළේ “කය සරසනසුලු තරුණ යොවුන් වියෙහි සිටි ස්ත්‍රියක් හෝ පුරුෂයෙක් හිස සෝදා නා උපුල් මල් දමක් හෝ සමන් මල් දමක් හෝ යොහොඹු මල් දමක් හෝ ලැබ දෑතින් පිළිගෙන උතුම් හිසෙහි පිහිටු වන්නේ ද එසේම මම මෙම ගරු දහම් අට දිවි හිමියෙන් සුරකිමි. පිළිගනිමි” යනුවෙනි. ඉක්බිතිව ආනන්ද හිමියෝ බුදුරදුන් වෙත එළැඹ “භාග්‍යවතුන් වහන්ස, මහා ප්‍රජාපතීගෝතමී දේවිය විසින් ගරු දහම් අට පිළිගැනිණ. භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ සුළු මෑණියන් දෑ උපසපුව ලැබූහ”යි කීහ.
පසුව බුදුරදුන් වදාළේ “අනඳයෙනි, කාන්තාවන් ගිහි ගෙයින් නික්ම තථාගත ශාසනයෙහි පැවිද්ද නොලද නම් මේ සසුන් බඹසර චිරස්ථිතික වන්නේය. මේ ශාසන සද්ධර්මය අවුරුදු දහසක් පිහිටියේ ය. යම් හෙයකින් කාන්තාවෝ ගිහි ගෙයින් නික්ම තථාගත ශාසනයෙහි පැවිදි වූ වහු ද එබැවින් දැන් මේ සසුන චිරස්ථිතික නොවන්නේ ය. දැන් මෙතැන් සිට පන්සිය වසරක් ශාසන සද්ධර්මය පිහිටියේය” යන්නයි. බුදු සසුනෙහි කාන්තාවන් පැවිදිවීම සසුන චිරස්ථිතිකවීමට හේතු නොවන බව බුදුරදුන් ඉතා සරල උපමා දෙකක් මගින් පැහැදිලි කළහ. සම්පූර්ණ වූ හැල් කෙතක වී බොල් වන රෝග විශේෂයක් හට ගැනීමකට පළමුව එය උපමා කොට ඇති අතර උක් වත්තක ගස් තුළ කඳ රත් පැහැ ගන්වන රෝග විශේෂයක් හට ගැනීමකට දෙවනුව එය උපමා කොට තිබේ. අෂ්ට ගරු ධර්ම පැනවීම පිළිබඳ බුදුරදුන් ගේ උපමාව වූයේ මහ වැවක ජලය එයින් නික්ම පිටත ගැලීම වළක්වනු පිණිස කල්තබාම නියරක් බඳනේ ද එසේම මා විසින් දිවි හිමියෙන් කඩ නො කළ යුතු ගරු ධර්ම අටක් කල් තබාම භික්ෂුණීන්ට පනවන ලද බවයි.
බිනර පුර පසළොස්වක පොහොය දිනෙක භික්ෂුණී සමාජය ආරම්භ කරමින් මහා ප්‍රජාපතීගෝතමී දේවිය පැවිදි උපසම්පදාව ලැබුවේ මේ ආකාරයෙනි. පසුව අනෙක් කාන්තා පිරිස ද එතුමිය අනුව යමින් පැවිදි උපසම්පදාව ලැබූහ.
ඌරුගමුවේ අස්සජී හිමි
උපුටා ගැනීම දිවයින
.jpg "ස්‌ත්‍රී නලල කියන රහස්‌")
